3ο Showcase | Συνέδριο European Theatre Convention

Ορατότητα για την ελληνική θεατρική δημιουργία & Δυναμικό παρών στη μάχη για τη δημοκρατία και την καλλιτεχνική ελευθερία

Σε μια μεγάλη διεθνή γιορτή για το θέατρο αλλά και σε ένα δυναμικό και καίριο παρών στη μάχη για τη δημοκρατία και την καλλιτεχνική ελευθερία εξελίχθηκε η φιλοξενία του 3ου Showcase, του Συνεδρίου του Δικτύου European Theatre Convention και της Συνάντησης της Εκτελεστικής Επιτροπής της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών, που πραγματοποιήθηκε από τις 3 έως τις 7 Απριλίου από το Εθνικό Θέατρο. Μια σπουδαία στιγμή για την Πρώτη Σκηνή της χώρας, που μετατράπηκε σε τόπο διεθνούς συνάντησης, ενότητας και στοχασμού γύρω από τα φλέγοντα ζητήματα που επηρεάζουν σε παγκόσμιο επίπεδο τον πολιτισμό. Καίριες δράσεις και συζητήσεις, που έθεσαν το θέατρο στο επίκεντρο της υπεράσπισης των δημοκρατικών και ανθρωπιστικών αξιών το 2025.

200 επαγγελματίες του θεάτρου -καλλιτεχνικοί/ές διευθυντές/ριες, σκηνοθέτες/ιδες, δραματουργοί, υπεύθυνοι/ες διεθνών σχέσεων, επιμελητές/τριες, κριτικοί και θεωρητικοί- από 42 χώρες του κόσμου και 88 θεατρικούς οργανισμούς, συναντήθηκαν στο κτήριο Τσίλλερ και στο Σχολείον της Αθήνας «Ειρήνη Παπά», ήρθαν σε επαφή με την ελληνική θεατρική δημιουργία και ένωσαν τις φωνές τους, υπογραμμίζοντας τον ρόλο του ευρωπαϊκού θεάτρου ως μέσου ουσιαστικής αντίστασης κατά της λογοκρισίας και των πολιτικών παρεμβάσεων στην καλλιτεχνική δημιουργία, ως χώρου ανοιχτού διαλόγου και νέων συνεργασιών. 

Στο πλαίσιο της τελετής έναρξης του τετραημέρου, ο Υφυπουργός Πολιτισμού Ιάσονας Φωτήλας, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Είναι ιδιαίτερη χαρά μου να συμμετέχω σήμερα, εκπροσωπώντας και την Υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στην έναρξη μιας δυναμικής τετραήμερης εκδήλωσης που διοργανώνεται από το Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας. Ένας συνδυασμός δράσεων σχεδιασμένος να αποτυπώσει τον παλμό της θεατρικής δημιουργίας και να την οδηγήσει στην πράξη σε μια πορεία εξωστρέφειας, στην προώθηση της ελληνικής θεατρικής σκηνής, στη δημιουργία συνθηκών για σύνδεση με την κοινότητα και τους/τις δημιουργούς, και στη συζήτηση των θεμάτων που προκαλούν αναταράξεις στο θέατρο και κατά συνέπεια στην κοινωνία».

Η Αργυρώ Χιώτη, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας, τόνισε: «Ελπίζω οι μέρες αυτές των συναντήσεων, των συζητήσεων, των ανταλλαγών, να είναι για όλους/ες μας πηγή έμπνευσης και ανανέωσης. Πιστεύω ακράδαντα πως τα θέατρα, ιδίως σε κρίσιμες, σκοτεινές εποχές όπως αυτή που διανύουμε σε παγκόσμιο επίπεδο, πρέπει να μπορούν να δημιουργούν ενεργές κοινότητες, να θέτουν καίρια ερωτήματα και να προτείνουν μικρές ουτοπίες — εναλλακτικούς τρόπους σκέψης και ύπαρξης».

Α ν α λ υ τ ι κ ά

3ο Showcase

Στο πλαίσιο του Showcase, 25 προσκεκλημένοι/ες καλλιτεχνικοί/ές διευθυντές/τριες, επιμελητές/τριες και υπεύθυνοι/ες προγραμματισμού των πιο σημαντικών φεστιβάλ και θεάτρων του εξωτερικού είχαν την ευκαιρία: να παρακολουθήσουν όλες τις τρέχουσες παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, να ενημερωθούν από τους/τις δημιουργούς τους για παραγωγές που παρουσιάστηκαν στο πρώτο μέρος της σεζόν, να γνωρίσουν καλλιτέχνες/ιδες που συμμετείχαν σε αυτές, να διερευνήσουν το ενδεχόμενο μελλοντικών συνεργασιών και  συμπαραγωγών, να ανταλλάξουν απόψεις για τις διεθνείς τάσεις της τρέχουσας θεατρικής περιόδου. 

Η δράση, η οποία πραγματοποιείται από το Εθνικό Θέατρο για τρίτη συνεχή χρονιά, έχει ως στόχο την αύξηση της ορατότητας του ελληνικού θεάτρου στο εξωτερικό, την αξιοποίηση μιας σημαντικής ευκαιρίας εξωστρέφειας της ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας και την παροχή  δυνατότητας σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, στο πλαίσιο φιλοξενιών ή συμπαραγωγών με σημαντικά θέατρα της Ευρώπης και όχι μόνο. 

H διοργάνωση του ετήσιου Showcase εντάσσεται στο έργο «Δράσεις Εξωστρέφειας του Εθνικού Θεάτρου», το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.

Συνέδριο του Δικτύου European Theatre Convention

Υπό τον τίτλο «Θριάμβευσε Θέατρο, Θριάμβευσε! Κράτα τη Φλόγα Ζωντανή» («Thrive Theatre Thrive! Keep the Flame Alive») διεξήχθη το Συνέδριο του Δικτύου European Theatre Convention, του μεγαλύτερου δικτύου για τα θέατρα της Ευρώπης. Στο πλαίσιο αυτό, ανακοινώθηκε το κάλεσμα των δημιουργών σε συμμετοχή στην πρώτη πανευρωπαϊκή εκστρατεία για την τέχνη και τη δημοκρατία με τίτλο «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΡΑ ΜΑΖΙ». Μια κρίσιμη παρέμβαση εν μέσω της αυξανόμενης πολιτικής πίεσης και των επιθέσεων στην πολιτιστική αυτονομία, ένα ενιαίο μέτωπο ενδυνάμωσης του πολιτισμού και ένα ποικιλόμορφο βήμα σε καλλιτεχνικές φωνές, παραστάσεις και δημόσιες συζητήσεις ως μέσο παγκόσμιας αντίστασης ενάντια στον ανερχόμενο εθνικισμό. Δείτε εδώ το μανιφέστο της εκστρατείας. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

Ομιλία πραγματοποίησε ο Θεατρικός Σκηνοθέτης και Συγγραφέας του μηνύματος για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2025 Θεόδωρος Τερζόπουλος: «Θα ήθελα να αναφερθώ στο συγκλονιστικό γεγονός τη νύχτα στις 22 του Οκτώβρη του 2019, όταν μέσα στη νεκρική ησυχία της απαγόρευσης της κυκλοφορίας στο Σαντιάγο της Χιλής μια σοπράνο βγήκε στο μπαλκόνι και τραγούδησε συγκλονιστικά μια άρια. Οι κάτοικοι βγήκαν στα παράθυρα, στα μπαλκόνια  και χειροκροτούσαν με επευφημίες. Το γεγονός σαν ηλεκτρικό ρεύμα μεταδόθηκε από γειτονιά σε γειτονιά, η σοπράνο συνέχισε να τραγουδάει, οι επευφημίες πολλαπλασιάστηκαν μέχρι που έγιναν ένα ρυθμικό σύνθημα διεκδίκησης. Η μυλλερική μηχανή δημιουργήθηκε, ο προβολέας της ζωής φώτισε το μέλλον, ενώ ο προβολέας του θεάτρου παραπλανητικά συνεχίζει να φωτίζει τον εαυτό του».

Η Claudia Belchior, Πρόεδρος του European Theatre Convention, δήλωσε: «Ως κοινότητα και ως μέλη της ETC, δεν θα ζητήσουμε συγγνώμη για το ότι η δράση μας γίνεται πολιτική· δεν θα είμαστε ουδέτεροι μπροστά στην καταπίεση. Θα προστατεύσουμε τον χώρο υπέρ της πολυφωνίας, της αντίφασης, της φαντασίας και της αντίστασης. Διότι αυτό ήταν πάντα το θέατρο — και πρέπει πάντα να είναι. Δεν είναι καιρός για δισταγμό. Είναι καιρός για θάρρος. Είναι καιρός να θυμίσουμε στον κόσμο ότι το θέατρο δεν είναι πολυτέλεια — είναι ανάγκη».

Σχολιάζοντας τη διάσκεψη στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας, η Heidi Wiley, Εκτελεστική Διευθύντρια της ETC, επεσήμανε: «Η διάσκεψή μας εδώ στο Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας στην Αθήνα, την κοιτίδα του θεάτρου και της δημοκρατίας, στέλνει ισχυρά μηνύματα στην Ευρώπη και τον κόσμο. Μαζί, έχουμε τρεις σημαντικές δυνάμεις για να κάνουμε ορατή τη δύναμη του θεάτρου: τη δύναμη των λέξεων, το δίκτυό μας και τις κοινές μας αξίες. Η νέα εκστρατεία “ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΩΡΑ ΜΑΖΙ” ενσωματώνει αυτές τις τρεις δυνάμεις και θα τις χρησιμοποιήσουμε σε διάλογο με τους Ευρωπαίους πολιτικούς για την αποστολή τους να προστατεύσουν τον ελεύθερο πολιτισμό και το θέατρο για τις επόμενες δεκαετίες».

Παρέμβαση μέσω βίντεο, έκανε ο διεθνούς φήμης Σουηδός σκηνοθέτης θεάτρου, Συγγραφέας & Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ Βιέννης (Wiener Festwochen) | Ελεύθερη Δημοκρατία της Βιέννης Milo Rau: «Εάν δεν δράσουμε συλλογικά τώρα, απλώς δεν θα έχουμε χρηματοδότηση σε λίγο καιρό. Θα φτάσουμε στο σημείο να μην υπάρχουν οι πολιτιστικοί οργανισμοί μας όπως τους ξέρουμε, είτε γιατί θα απολύονται καλλιτέχνες και προσωπικό είτε γιατί θα οδηγούνται οι οργανισμοί στο να βάλουν λουκέτο. Έχει ξεκινήσει και συμβαίνει αυτό. Οπότε πρέπει οπωσδήποτε να προχωρήσουμε ενωμένοι, παίρνοντας δύναμη ο ένας από τον άλλο».

Το συνέδριο τίμησαν με την παρουσία αλλά και με τις καίριες τοποθετήσεις και ομιλίες τους η Κατερίνα Ευαγγελάτου, Σκηνοθέτις Θεάτρου και Όπερας & Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, η Pr. Dr. Shuyan Liu, Καθηγήτρια Παγκόσμιας Ψυχικής Υγείας; Επικεφαλής του Τμήματος Νευροεπιστημονικής Πληθυσμιακής Επιστήμης (PONS) και της Ομάδας Εργασίας για το Περιβάλλον και την Ψυχική Υγεία, η Ekaterina Mazmishvili, Γενική Διευθύντρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου Τιφλίδας στη Γεωργία, η Eleonora Rossi, Σκηνοθέτις του Θεάτρου Grrranit στο Μπελφόρ, Γαλλία, η Karla Mäder, Επικεφαλής Δραματουργίας στο Deutsches Theater Berlin στη Γερμανία, η Barbara Ferrato, Επικεφαλής του Τμήματος Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού και Ανάπτυξης στο Fondazione del Teatro Stabile di Torino και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ETC, η Viktoria Shvydko, Αντιπρόεδρος για την Ανάπτυξη στο Θεατρικό Σωματείο Lesia Ukrainka Lviv Academic Dramatic Theatre, ο Vladislav Troitsky, Ηθοποιός, Σκηνοθέτης και Δραματουργός, Θέατρο Dakh - Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, ο Σάββας Πατσαλίδης, Καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο & Εκδότης του Critical Stages/Scènes critiques, η Lotta Lekvall, Διευθύνουσα Σύμβουλος του Folkteatern Goteborg, ο Tom Leick-Burns, Καλλιτεχνικός Διευθυντής και Γενικός Διευθυντής των Théâtres de la Ville de Luxembourg & Γενικός Γραμματέας της ETC, η Charlotte Orti, Επιμελήτρια και Καλλιτεχνική Διευθύντρια Παραγωγής του Fast Forward Festival στο Staatschauspiel Dresden, η Isabel Andreen, Διευθύντρια Διεθνούς Ανάπτυξης στο Théâtre National de Bretagne και η Μαρίνα Μαλένη, Υπεύθυνη Ανάπτυξης Θεάτρου στον Κυπριακό Οργανισμό Θεάτρου (ΘΟΚ), Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ETC. Τέλος, μέσω διαδικτύου τοποθετήθηκε η Oleksandra Matviichuk, Δικηγόρος υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επικεφαλής του Κέντρου Πολιτικών Ελευθεριών και βραβευθείσα με το Νόμπελ Ειρήνης (2022).

Στη διάρκεια του τετραημέρου, τα μέλη του ETC είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε μία σειρά ειδικά σχεδιασμένων εργαστηρίων, συζητήσεων και δράσεων, να παρουσιάσουν τα μελλοντικά τους σχέδια και να πραγματοποιήσουν τη Γενική τους Συνέλευση, ενώ παράλληλα παρακολούθησαν όλες τις τρέχουσες παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου, στο πλαίσιο του 3ου Showcase.

Διεθνής Ένωση Θεατρικών Κριτικών

13 κριτικοί θεάτρου από τη Διεθνή Ένωση Θεατρικών Κριτικών (IATC), του οργανισμού-εταίρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου - UNESCO (ITI - UNESCO), παρακολούθησαν τις τρέχουσες παραγωγές του Εθνικού Θεάτρου, καθώς πρόκειται να τις καλύψουν με ξεχωριστά αφιερώματα και άρθρα σε έγκριτα ηλεκτρονικά και έντυπα Μέσα. Σκοπός της IATC είναι να προωθεί την κριτική και επιστημονική συγγραφή για το θέατρο και την προστασία της πνευματικής ελευθερίας και της ελευθερίας του λόγου, φέρνοντας σε επαφή κριτικούς, μελετητές και επαγγελματίες των παραστατικών τεχνών. Κατά τη διάρκεια του τετραημέρου, η  Εκτελεστική Επιτροπή (ΕxCom) της Ένωσης πραγματοποίησε στο εμβληματικό κτήριο Τσίλλερ την ετήσια συνάντησή της, γεγονός που λαμβάνει χώρα για πρώτη φορά σε ελληνικό έδαφος.

Ο Jeffrey Eric Jenkins, Καθηγητής και Πρόεδρος Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Urbana–Champaign & 14ος Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Θεατρικών Κριτικών, στην ομιλία του στο πλαίσιο του τετραημέρου, ανέφερε: «Σε μια εποχή παραπληροφόρησης, το θέατρο πρέπει να ανακαταλάβει τον ρόλο του ως φόρουμ διαλόγου. Πρέπει να δημιουργούμε έργα που καλούν το κοινό να παλέψει με δύσκολα ερωτήματα, αντί να αποσύρεται σε ιδεολογικές περιοχές ασφάλειας. [...] Το θέατρο ανθίζει στις ρωγμές που δεν μπορεί να κλείσει ο αυταρχισμός. Όσο υπάρχουν ιστορίες να πούμε, όσο υπάρχουν φωνές που είναι έτοιμες να μιλήσουν, πρέπει να επιμείνουμε. Να δράσουμε, να γράψουμε, να σχεδιάσουμε — αυτές δεν είναι απλώς δημιουργικές πράξεις. Είναι πράξεις αντίστασης».

Πρόγραμμα Καλλιτεχνικής Φιλοξενίας (Artistic Residency) – Παρουσιάσεις

Τέλος, οι τρεις Ευρωπαίοι/ες καλλιτέχνες/ιδες που φιλοξενούσε στην Αθήνα το Εθνικό Θέατρο από τον περασμένο Ιανουάριο, στο πλαίσιο του προγράμματος Καλλιτεχνικών Φιλοξενιών, παρουσίασαν στους/στις συμμετέχοντες/ουσες, στο Σχολείον της Αθήνας «Ειρήνη Παπά», τα εν εξελίξει έργα τους: το Orpheus / Eurydice σε κείμενο και σκηνοθεσία του Tobias Klett και το Those Who Watch σε κείμενο της Eva Mir και σκηνοθεσία της Teodora Petre, με τη συμμετοχή Ελλήνων/ίδων ηθοποιών. Μια πρωτοβουλία εξωστρέφειας και πολιτιστικής ανταλλαγής του Εθνικού Θεάτρου για την προώθηση της κινητικότητας και την ενίσχυση της νέας γενιάς καλλιτεχνών/ιδων του θεάτρου στην Ευρώπη.

Το πρόγραμμα των Residencies είναι ενταγμένο στο έργο «Δράσεις Εξωστρέφειας του Εθνικού Θεάτρου» με κωδικό ΟΠΣ ΤΑ 5167037, το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU.