Αίας – Κριτική

«Μα πρέπει ή με τιμή να ζή ένας άντρας ή να πεθαίνει με τιμή. Αυτό είναι.» 

Η παλαιότερη σωζώμενη τραγωδία «Αίας» του Σοφοκλή, δεν είναι παρά μια καίρια στάση και δήλωση για τον τρόπο που επιλέγουμε οι άνθρωποι να διάγουμε τον βίο μας είτε οι συνθήκες είναι ευνοϊκές είτε όχι. Ο αγαπημένος των  Αθηναίων Σοφοκλής μεταχειρίζεται τον βίο ενός άνδρα που μετά τον Αχιλλέα είναι πρώτος στην ανδρεία. Από τους πρώτους αυτόχειρες πρωταγωνιστές στο αρχαίο δράμα, ο Αίαντας διαπράττει ύβρη και στη συνέχεια τιμωρείται από την Αθηνά, παράλληλα όμως απεικονίζεται και ο πολιτικός και στρατιωτικός βίος των Ελλήνων, οι τακτικές πολέμου και συμμαχιών μεταξύ των πόλεων – κρατών αλλά και η  αρετή της αυτοδιάθεσης.

Ο Χρήστος Σουγάρης σκηνοθετεί παραδειγματικά τον «Αίαντα» του Σοφοκλή, δημιουργώντας ξεκάθαρες, δωρικές εικόνες. Η επιλογή σκηνικής ερμηνείας σε διάδρομο με θεατές εκατέρωθεν, και η έξυπνη εκμετάλλευση του θεατρικού χώρου και των εξόδων του παραπέμπωντας στις δύο εισόδους / εξόδους του αρχαίου δράματος υποδεικνύουν την βαθιά μελέτη και κατανόηση του κειμένου. Ειδική αναφορά χρειάζεται για την παράσταση των χορικών αλλά και την ανάδειξη των δευτεραγωνιστών του έργου μέσα από τον Χορό. Υπάρχει μια διακριτική επιμονή στον λόγο του Σοφοκλή και μια εκτίμηση στην στάση του σώματος που παραπέμπει σε παραστάσεις αγγείων.

Το αισθητικό και κινησιολογικό μέρος της παράστασης του Σουγάρη, συμπληρώνεται από την απλότητα και την καθαρότητα της διδασκαλίας κίνησης της Φαίδρας Σούτου η οποία προσθέτει καλλιτεχνική αξία στην ερμηνεία των ηρώων. Τα σκηνικά και τα κουστούμια των Αριστοτέλη Καρανάνου και Αλεξάντρας Σιάφκου ακολουθούν την ίδια προσέγγιση συμβάλλοντας σε ένα ενιαίο και αδιάρρηκτο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα που αφήνει τον θεατή με μια συμπαγή αίσθηση ερμηνευτικής τιμιότητας. Ειδικά το λευκό κουτί / σκηνή όπου μέσα του κρύβεται το όνειδος του Αίαντα παραπέμπει σε εκκύκλημα και αφενός δίνει λύσεις σκηνογραφικά αφετέρου δείχνει την καλλιτεχνική συνέπεια προς την αρχαία τραγωδία. Στο ίδιο κλίμα με αυξημένες διαπολιτιστικές και ιστορικές αξίες και η μουσική του Αλέξη Κωτσόπουλου, υποστηρίζει και επαυξάνει την τραγωδία του Αίαντα που διαδραματίζεται από Έλληνες από κάθε μεριά της Ελλάδας σε μια ξένη χώρα στη διάρκεια ενός πολυτάραχου πολέμου. 

Ερμηνευτικά η Νίκη Σερέτη στο ρόλο της Αθηνάς, αποφαίνεται αψεγάδιαστη, συνεπής από την αρχή ως το τέλος, αιχμαλωτίζει την προσοχή του θεατή είτε μιλά είτε όχι με την διαρκή της παρουσία και την ακατάβλητη τιθασευμένη ενέργεια της. Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης στο ρόλο του Αίαντα προβάλλει έντονα το στοιχείο της ανδραγαθίας, την ίδια την έννοια της τιμής παραβάλλοντας όλες τις λεπτές αποχρώσεις ενός άντρα που επιλέγει τον θάνατο για να σώσει την τιμή του. Ειλικρινής και πιστή στην ερμηνεία της η Τέκμησσα – Λεωνή Ξεροβάσιλα, παρά την απειρία της. Αριστοτεχνικός ο Αγαμέμνωνας του Παναγιώτη Μαρίνου και ήρεμες δυνάμεις ο Βαγγέλης Ψωμάς και Αλέξανδρος Τούντας. 

Ο «Αίας» του Χρήστου Σουγάρη συλλαμβάνει την ουσία του Σοφόκλειου δράματος, εδραιώνοντας με εικόνες και προοπτική στον χώρο και τον χρόνο την δυσανάλογη σχέση θείου και ανθρώπινου. 

*Η παράσταση έχει αγγλικούς υπέρτιτλους