Άλκηστη - Κριτική

Ο Απόλλων συντετριμμένος από τον φόνο του γιού του Ασκληπιού, σκοτώνει τους γιούς των Κυκλώπων και γι' αυτό ο Δίας τον τιμωρεί να υπηρετήσει ως βοσκός ένα θνητό, τον βασιλιά των Φερών Άδμητο. Χάρις στον Απόλλωνα θα κατορθώσει πολλά, έως και τον θάνατο θα γελάσει, μόνο που με τον θάνατο τίποτα δεν είναι απλό για ένα θνητό και κυρίως δεν υπάρχουν νόμοι που να καθορίζουν την ώρα,  το μέρος και τον τρόπο. Ή μήπως υπάρχουν;

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου σκηνοθετεί ένα από τα πλέον αινιγματικά  έργα του Ευριπίδη,  καθώς η "Άλκηστη" παρουσιάστηκε στα Μεγάλα Διονύσια και κέρδισε το 2ο βραβείο το 438π.Χ., ως μέρος μιας τετραλογίας όπου υποκαθιστούσε το Σατυρικό Δράμα. Με στοιχεία ταυτόχρονα τραγικά και κωμικά, ο Ευριπίδης πλέκει το μύθο μιας γυναίκας που παίρνει τη θέση του άντρα της στο θάνατο. Όμως χάρη στη φιλοξενία του άντρα της ο Ξένος και ο Φίλος θα την επιστρέψουν στη ζωή. Ένα μεγάλο μέρος του έργου καταπιάνεται με αυτό ακριβώς το έθιμο της φιλοξενίας και την ευεργεσία που θα λάβει ο φιλόξενος ο οποίος θα δεχτεί ακόμα και στο μεγαλύτερο πόνο του να αποδώσει τιμές στον Ξένο που θα περάσει το κατώφλι του.

Η παράσταση της Κατερίνας Ευαγγελάτου είναι μια αισθητικά άτεγκτη θεατρική απόδοση του νεορεαλιστικού κινήματος. Από την είσοδο των θεατών στον χώρο, ήδη επικρατεί η εικόνα, σαν σταθερό πλάνο ενός τοπίου, η κίνηση των ηθοποιών υποκαθιστά τον λόγο και ο ήχος της εργασίας τους γίνεται η καθημερινότητα μιας τάξης πραγμάτων. Ο στυλιζαρισμένος λόγος των ηθοποιών, αν και παραπέμπει - ειδικά η εκφορά και η σωματικότητα του λόγου από τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο - σε συγκεκριμένα ιστορικά πρόσωπα και πολιτική περίοδο της Ελλάδας, ξεπερνά την αναφορά και γίνεται καταπέλτης Σωκρατικής μανίας να δακτυλοδείξει την ανάγκη για ολική αμφισβήτηση.

Σκηνικά (Εύα Μανιδάκη), ο Χορός κινείται γύρω και πάνω από τον ανοικτό τάφο στην κορυφή ενός ξερού λόφου. Οι εργάτες φτυαρίζουν το χώμα που θα σκεπάσει το κορμί της βασίλισσας που ψυχορραγεί. Αργότερα θα ανεγερθεί επί του τάφου κυπαρίσσι για να θυμούνται την μαρτυρία της Άλκηστης. Χάρις στα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, δίνεται το στίγμα της εργατικής τάξης ενώ η κίνηση της Πατρίσια Απέργη συμπληρώνει την σκηνοθετική πρόταση του στρατιωτικού πλαισίου επαναλαμβάνοντας εναν αποδομημένο αλλά ξεκάθαρο χαιρετισμό στην εξουσία του Ενός. Ειδική μνεία απαιτεί το κινησιολογικό πρότυπο της νεκρής Άλκηστης σαν κούκλα με αποσπώμενα μέλη, αλλά και το εξαιρετικό απόσπασμα πολεμικής έντασης στα χαρακώματα ως προβολή του θρήνου του Άδμητου. Η μουσική του Γιώργου Πούλιου εντείνει την αίσθηση του καθοδηγούμενου πλήθους και εξαίρει τις ψυχρές αποχρώσεις ενος εντεινώμενου στρατιωτικού κλίματος.

Η σκηνή αντιπαράθεσης του Άδμητου με τον πατέρα του κατά τη διάρκεια της νεκρικής πομπής είναι μια αριστοτεχνική απόδοση του τραγικωμικού στοιχείου που ενυπάρχει στον Ευριπίδη. Ειδικά η σύγκρουση παιδιού και γονιού σηματοδοτεί την έναρξη ενός διαλόγου για τις υποχρεώσεις έναντι των απογόνων και καιροποιεί τις ενστάσεις για την ανάλωση του θανάτου αναφορικά με την ηλικία του ανθρώπου. Οι ερμηνείες των Γιαννη Φέρτη και Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου κορυφώνουν την διδασκαλία του λόγου και προσφέρουν μια ουσιαστική αναμέτρηση ηθοποιών σε μια παράσταση όπου κυρίαρχο στοιχείο είναι η σκηνοθεσία. Εξίσου δυνατή η σκηνή της αποκάλυψης του πένθους απο τον υπηρέτη (Ερρίκος Μηλιάρη) στον Ηρακλη (Δημήτρης Παπανικολάου) με τη βοήθεια του κρασιού. Στον αντίποδα των θνητών οι εμπνευσμένες φιγούρες του Απόλλωνα (Κώστας Βασαρδάνης) και του Ηρακλή αφενός στυλιστικά αποστασιωποιούνται του κοινού θνητού κόσμου αφετέρου διατρανώνουν την υποβολή του σκηνοθέτη παραπέμποντας εκ νέου σε γνώριμες φιγούρες από συγκεκριμένη περίοδο της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας με μια σατυρικά Φελινική διάθεση.

Η "Άλκηστη" του Εθνικού Θεάτρου και της Κατερίνας Ευαγγελάτου είναι μια σύγχρονη πρόταση επί του έργου του Ευριπίδη που εκμεταλλεύεται όλο το εύρος της ποίησης και της θεατρικότητας του.  Άλλωστε και ο Νίκος Εγγονόπουλος είχε πει πως η τέχνη θα έπρεπε να φανεί αρκετή μπρος στην υποχρέωση του θανάτου.

Info Παράστασης