Αναφορά σε μια Ακαδημία - Κριτική

«Σε γενικές γραμμές πάντως έχω καταφέρει αυτό που ήθελα να καταφέρω. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν άξιζε τον κόπο. Κατά τα άλλα, δεν θέλω την κρίση κανενός ανθρώπου, το μόνο που θέλω είναι να διαδίδω τη γνώση, αναφορές κάνω μόνο· και σ’ εσάς, αξιότιμοι κύριοι της ακαδημίας, μια αναφορά έκανα μόνο.»*

Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον Rotpeter, ένα πίθηκο. Ο Rotpeter, πυροβολήθηκε και αιχμαλωτίστηκε από μια ομάδα κυνηγών της εταιρείας Χάγκενμπεκ. Παρέμεινε σε κλουβί μέσα σε ένα καράβι, ένα φρικτό κλουβί μέσα στο οποίο αναλογίστηκε ποια θα ήταν η διέξοδος του. Όχι ελευθερία· διέξοδος. Κι η μόνη διέξοδος ανάμεσα στον ζωολογικό κήπο – ένα ακόμη κλουβί – και το «βαριετέ», αποφάσισε πως είναι το βαριετέ. Δεν ήταν εύκολο, αλλά «έπρεπε» να εκπαιδευτεί, να αποδεχθεί και να επιβάλει την εκπαίδευση του. «Η αποχή από κάθε είδους ξεροκεφαλιά ήταν μάλιστα η ανώτατη προσταγή που έθεσα στον εαυτό μου». Και το κατάφερε. Είναι ένας διάσημος πλέον ο Rotpeter, και διηγείται την ιστορία της εκπαίδευσης του, του εξανθρωπισμού του, με τους όρους και τους κανόνες του μουσικού θεάτρου.   

Η Ομάδα Σημείο Μηδέν συνεχίζει την ερευνητική της εργασία πάνω στο έργο του Φραντς Κάφκα με το διήγημα “Αναφορά σε μια Ακαδημία”. Η Ιωάννα Μεϊτάνη, μεταφράζει το κείμενο του Κάφκα, και μας μεταφέρει «το ηλεκτροσόκ της ανάγνωσης του καφκικού κειμένου». Ο Σάββας Στρούμπος σκηνοθετεί μια παράσταση ωδή στον Διόνυσο· όλες οι παραστάσεις της ομάδας Σημείο Μηδέν είναι διονυσιακές, στην «Αναφορά σε μια Ακαδημία» όμως ο Διόνυσος είναι παρών όσο ποτέ άλλοτε. Ίσως γιατί, όπως γράφει ο ίδιος στο σκηνοθετικό σημείωμα: « Ο άνθρωπος που ήταν πίθηκος γίνεται ηθοποιός για να μπορεί να εκφράζει το τραύμα του, για να μην πάψει ποτέ να μιλάει γι’ αυτό.» Σύμφωνα με τον S.Freud, η επαφή μας ως κοινό, με την τέχνη,  μας ανάγει, χωρίς να το αντιληφθούμε, σε βαθύτερα επίπεδα της ψυχικής μας οργάνωσης, κι εκεί ανασκαλεύεται το τραύμα της ανθρώπινης ύπαρξης όπως «παιδεύεται» για να γίνει άνθρωπος με τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας κοινωνίας της ύλης και του φαίνεσθαι. Ο Rotpeter, ένας πρώην «καλός άγριος» μας θυμίζει με το μαύρο χιούμορ του, την βία του να «γίνεσαι» άνθρωπος. 

Οι ηθοποιοί μοιράζονται τον ρόλο του Rotpeter, και δίνουν ο καθένας την δική του σφραγίδα στην «υπεράσπιση του ρόλου». Υπάρχουν δομικά στοιχεία στο κινησιολογικό ανάγλυφο του Rotpeter, τα οποία ακολουθούν σαν χάρτη όλοι οι ερμηνευτές, ήτοι: η μετακίνηση από το βαθύ κάθισμα σε μια σχεδόν χορευτική άρση, σαν να αντιστέκονται σθεναρά στην βαρύτητα της γης, ο χαιρετισμός προς το «θείο» με την ανάταση του δακτύλου, η επιμονή να καταδεικνύουν το μυαλό, την λογική που εδράζει στο κεφάλι, και το χαραγμένο χαμόγελο στο πρόσωπο τους, ακόμα κι όταν διηγούνται την πιο αποτροπιαστική εμπειρία τους, αυτή η αναμενόμενη «χαρά» του βαριετέ που κρύβει όλα τα βάσανα και τον πόνο της εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα, αναγνωρίσιμες πόζες του «βαριετέ», αναμειγνύονται με γνήσιες ανασκοπήσεις της κινησιολογίας αυτών των πρωτεύοντων θηλαστικών, με τα οποία μοιραζόμαστε πολλά κοινά. 

Κάθε ένας από τους ερμηνευτές προσθέτει μια ψηφίδα στο αμάλγαμα του Rotpeter, συνδημιουργοί αυτού του «θαύματος» του βαριετέ, που συρρέουν οι άνθρωποι για να θαυμάσουν. Τρομακτικοί και συνάμα γοητευτικοί, κινούνται μέσα στην λιτή και υπαινικτική μιας εποχής ενστίκτου και τελετουργίας σκηνική εγκατάσταση του Σπύρου Μπέτση, ένα πλήθος από μικροσκοπικά αγαλματίδια,που σταδιακά παρασύρουν σε μια κινητική – συναισθηματική έξαρση. Οι φωτισμοί του Κώστα Μπεθάνη ακολουθούν την λογική του βαριετέ, αυτό το φως που λούζει τον πρωταγωνιστή, αλλά παράλληλα δημιουργεί το πλαίσιο του «κλουβιού» περιχαρακώνοντας το «κιγκλίδωμα» ενός σόου αγριότητας. Το ηχητικό τοπίο του Λεωνίδα Μαρινάκη, συλλειτουργεί στην υποβολή του θεατή δίνοντας τον χώρο στην ερμηνεία, αλλά γεμίζοντας με μια αίσθηση δυσοίωνη την ατμόσφαιρα. 

Σίγουρα μια παράσταση που δεν πρέπει να χάσετε.

*«Αναφορά για μια Ακαδημία», Franz Kafka, Μετάφραση Ιωάννα Μεϊτάνη, Εκδόσεις Νεφέλη 

Συντελεστές παράστασης:

Μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη, Σκηνοθεσία: Σάββας Στρούμπος, Σκηνική εγκατάσταση: Σπύρος Μπέτσης, Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης, Κοστούμια: Σάββας Στρούμπος, Ρόζυ Μονάκη, Ηχητικό τοπίο: Λεωνίδας Μαριδάκης, Φωτογραφίες: Αντωνία Κάντα, Επικοινωνία παράστασης: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας

ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Έλλη Ιγγλίζ, Έβελυν Ασουάντ, Ρόζυ Μονάκη, Άννα Μαρκά – Μπονισέλ, Μπάμπης Αλεφάντης,  Γιάννης Γιαραμαζίδης, Ντίνος Παπαγεωργίου

Με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού

Θέατρο Άττις-Νέος Χώρος (Λεωνίδου 12, Μεταξουργείο)

Παραστάσεις: Παρασκευή, Σάββατο στις 21.00 και Κυριακή στις 20.00. 

Διάρκεια: 80’

Πληροφορίες: Τηλ.: 210-3225207

Τιμές εισιτηρίων: 15ευρώ (κανονικό), 10ευρώ (μειωμένο: φοιτητές, άνεργοι ΟΑΕΔ, ΑμΕΑ, συνοδός ΑμΕΑ, άνω των 65, ΟΛΜΕ-ΔΟΕ, ομαδικές κρατήσεις άνω των 7 ατόμων)