Αντιγόνη / αυτό τουλάχιστον το μπορώ - Κριτική

Δύο άντρες και δύο γυναίκες, πάνω σε ένα πράσινο τάπητα, γύρω από ένα τραπέζι με ένθετο χώμα, φορώντας ρούχα μιας κάποιας αστικής προέλευσης, αλληλοσπαράσσονται σε μια πολυτέλεια «ελεύθερης» βούλησης. Το ζητούμενο δεν είναι οι νεκροί, αλλά οι ζωντανοί νεκροί, κι έτσι, η Αντιγόνη του Σοφοκλή, περνά στην εποχή του Ανουίγ, του Μπρεχτ, του Κοκτώ, και στην εποχή μιας αμφίβολης επανάστασης. 

Το περίφημο χορικό για τον έρωτα από το κείμενο του Σοφοκλή, εγκαινιάζει αυτό το ετερότοπο διακειμενικό σχήμα της Αντιγόνης. Όλοι οι συγγραφείς θα φλερτάρουν μαζί της, με τα νιάτα της, την πιθανότητα να πειστεί από τον Κρέοντα, να λυπηθεί τον Αίμονα, να νοιαστεί για τους ζωντανούς, αλλά η Αντιγόνη πάντα πεθαίνει, είναι ο «ρόλος» της να πεθάνει. Σε αυτή την δραματουργική προσέγγιση, η έννοια «ρόλος» εισάγεται εξαρχής στην ερμηνευτική συνθήκη, και ακόμα ακόμα γίνεται η συνωμοτική σχέση μεταξύ ηθοποιών και κοινού. Θα μπορούσε να είναι μια ερμηνεία της μπρεχτικής αποστασιοποίησης, ένας αναστοχασμός στην δραματουργική κληρονομιά του επικού θεάτρου. Η απόσταση του ηθοποιού από τον ρόλο, η αυτή καθ’αυτή δήλωση του, εισαγωγικά και ως επίλογος αναδομούν τόσο την τραγική ηρωίδα όσο και τα υπόλοιπα πρόσωπα της ιστορίας, δίνοντας τους διαστάσεις που μπορούν να εξεταστούν κι άπο διαφορετικές οπτικές. 

Η διακειμενική Αντιγόνη της HashArt, φωτίζει πτυχές του μύθου που εγκαινιάζονται μέσα από την σύγχρονη ανάγνωση του, απομακρύνεται από το «άστυ» του Σοφοκλή και μεταφέρεται στο απολυταρχικό παρόν που παραμονεύει πίσω από σκουριασμένες δημοκρατικές συνήθειες μιας πολιτικά κουρασμένης κοινωνίας κακομαθημένων πολιτών. Η επιλογή και συρραφή των αποσπασμάτων, αναδεικνύουν τον ρόλο του Αίμονα, ενός κρίκου της ιστορίας που με ένα τρόπο, τείνει να επιβεβαιώσει το πατριαρχικό καθεστώς του Κρέοντα, αν και ταλαντεύεται ανάμεσα στον ιδεαλισμό της Αντιγόνης, και την ησυχία μιας αστικής καθημερινότητας. 

Τα σκηνικά και τα κοστούμια του Γιώργου Λιντζέρη, συμπράττουν στην ανανεωτική ανάγνωση του μύθου της Αντιγόνης. Ειδικά οι μεγεθυντικές μάσκες, που παραπέμπουν και σε τάμπλετ, γίνονται ένα στοιχείο δραματικότητας που οικονομεί την σχέση του Χορού με την Εξουσία. Το τραπέζι αποκτά μια συμβολική διάσταση, καθώς το χώμα σωρεύεται πάνω σ’ αυτή την επιφάνεια: ποιος ‘χτυπά’ το χέρι του πάνω σε ένα τραπέζι για να το θάψει; Η αλήθεια είναι πως τα μικρόφωνα, από τον «Γλάρο.. αυτό ήθελα να πω», αλλά και στις περισσότερες δουλειές, γενικά είναι αγαπημένο εργαλείο της HashArt, το οποίο μάλιστα μεταχειρίζεται με ταυτόσημη συνθήκη κάθε φορά.

Ο Τρύφων Μπάρκας, είναι ένας εξαιρετικός Κρέοντας, «πιστεύει» στον Κρέοντα του, είναι ταυτόχρονα ο εκφραστής και συμπαραστάτης του. Ο Σταύρος Λιλικάκης και η Ελένη Κουταλώνη, έχουν πολύ καλή χημεία επί σκηνής, το έχουν αποδείξει ήδη από τον «Γλάρο» ως Κόστια και Νίνα, και στην «Αντιγόνη», δείχνουν ακόμα πιο ώριμοι σκηνικά. Η Ηλέκτρα Κομνηνίδου είναι εντυπωσιακή στην  μετάβαση από Ισμήνη σε Χορό. Και οι τέσσερις τους, δείχνουν την βαθιά κατανόηση του τι κάνουν, κι αν φαίνεται αυτονόητο, δεν είναι πάντα αυτή η συνθήκη, να κατανοούν οι ηθοποιοί συνολικά την δραματουργική συνέπεια. Όμως στην προκειμένη περίπτωση είναι οι ίδιοι (Ομάδα HashArt) που υπογράφουν την δραματουργία μαζί με τον Κώστα Μπάρα που σκηνοθετεί, κι αυτή η εμπλοκή τους, αποτυπώνεται στις ερμηνείες τους. 

Η παράσταση «ΑΝΤΙΓΟΝΗ / αυτό τουλάχιστον το μπορώ» της Ομάδας HashArt, όπως και προ λίγων ετών «Ο Γλάρος... αυτό ήθελα να πω», αφήνουν ανεξίτηλη σφραγίδα στην οπτική όχι μόνο του μύθου αλλά και της σημαντικής δραματουργίας επ’ αυτού.