Αντιγόνη – Κριτική

Η ορχήστρα του θεάτρου έχει εδώ κι εκεί ανάμεσα στην πέτρα, χορτάρι και αγριολούλουδα. Από μακριά ακούγονται καμπάνες και μια πομπή που κουβαλά έναν αστόλιστο επιτάφιο μπαίνει στο χώρο, κάποιοι κάθονται πάνω από την ορχήστρα, οι υπόλοιποι κατευθύνονται προς τα πίσω για να στολίσουν τον νεκρό, και ο Χορός ενεργοποιεί τον τόπο της Κάθαρσης. 

«Ὦ κοινὸν αὐτάδελφον Ἰσμήνης κάρα..», όσο έξοχη κι αν είναι η μετάφραση του Παναγιωτόπουλου, νομίζω αυτή η προσφώνηση μου έχει εντυπωθεί τόσο βαθιά που αδυνατώ να ακούσω ό,τι άλλο. Η Αντιγόνη (Δέσποινα Ντορίνα Ρεμεδιάκη) και η Ισμήνη εντοπίζουν τα δύο κεντρικά σημεία της σκηνοθεσίας και της κινησιολογικής επιμέλειας (Ανδρονίκη Μαραθάκη) της παράστασης: σωματικότητα και ένας άτεγκτος λόγος (κυρίως της Αντιγόνης). Το πρώτο χορικό είναι συγκινητικό, σε συνεπαίρνει η φωνή του Θανάση Δόβρη, και τίποτα δεν σε προετοιμάζει για την πορεία του ως Κρέων. Ο χρόνος σαν να κυλά πιο αργά, ώσπου η αντιπαράθεση Αίμονα (Ευθύμης Χαλκίδης) και Κρέοντα, και η συγκινητική αντίστιξη του Χορού που τραγουδά την «Νερατζούλα» με την Αντιγόνη που πορεύεται να θαφτεί ζωντανή είναι μια εικόνα σαν βγαλμένη από έργο του Θεόφιλου. 

Ο Κωνσταντίνος Ντέλλας σκηνοθετεί - και ερμηνεύει έναν εξαιρετικό φρουρό και έναν φορτισμένο Τειρεσία – μια Αντιγόνη που πρωτίστως σέβεται τον Σοφοκλή, κατ’ επέκταση σέβεται απόλυτα τους ρόλους του έργου και δίνει μια προέκταση που δεν είμαι βεβαία αν αναφέρεται στην Περσεφόνη ή στα Πάθη του Χριστού, αν και με ιντριγκάρει περισσότερο η εκδοχή της Αντιγόνης σαν μια διάθλαση της Περσεφόνης. Φυσικά η αναλογία της Πιετά στην εικόνα που δημιουργούν η Ευριδική με τον νεκρό Αίμονα στην ποδιά της, δίνει σαφέστατα το προβάδισμα στην εκκλησιαστική αναφορά. Εντούτοις κάτι στην αισθητική σύλληψη της παράστασης, κάτι στην εμμονή της Αντιγόνης να σέρνει και να χτυπά το πόδι της πάνω στο χώμα σαν να φωνάζει κάτω απ’ τη γη, μου φέρνουν στο νου το μύθο της Περσεφόνης. 

Ο Χέγκελ στις διαλέξεις του δίδασκε στους φοιτητές ότι η Αντιγόνη του Σοφοκλή είναι το αισθητικά πιο τελειοποιημένο καλλιτέχνημα και πράγματι τα κείμενα του Άγγελου και του Εξάγγελου ερμηνευμένα συγκλονιστικά από την Φανή Παναγιωτίδου και την Μαρία Παρασύρη, είναι μοναδικά. Μια μικρή ένσταση μόνο στο ρυθμό θα ήθελα να παρατηρήσω, καθώς υπάρχει ένα ανισομερές στα πρώτα δύο επεισόδια σε σχέση με το υπόλοιπο έργο. Όμως πρέπει κι ένα μεγάλο εύγε καθώς ούτε ο σκηνοθέτης ούτε κι οι ερμηνευτές – και κυρίως ο Δόβρης – δεν φοβήθηκαν τα σημεία εκείνα που «σπάνε» το δράμα με παραδοχές που προκαλούν το γέλιο. 

Η «Αντιγόνη» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ντέλλα, είναι από τις σπάνιες φορές που βλέπεις τόσο ανάγλυφα τα γραπτά του Τ. Λιγνάδη στο βιβλίο του «Το ζώον και το τέρας ποιητική και υποκριτική λειτουργία του αρχαίου δράματος» περί μύθου, ήθους, διάνοιας, λέξεως, μέλους και όψεως. 

Μετάφραση - Δραματουργία: Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ντέλλας

Σκηνογραφία: Ανδρέας Σκούρτης

Ενδυματολογική επιμέλεια: Κωνσταντίνα Μαρδίκη

Πρωτότυπη μουσική: Αλέξανδρος Κτιστάκης

Σχεδιασμός φωτισμών: Παναγιώτης Λαμπής

Βοηθός σκηνογράφου: Βιβιάννα Χιωτίνη

Boηθός σκηνοθέτη - Επιμέλεια κίνησης: Aνδρονίκη Μαραθάκη