Δεσποινίς Τζούλια - Κριτική

Θερινό Ηλιοστάσιο, η ατμόσφαιρα είναι εύθυμη και συνάμα μυστικιστική, άνθρωποι τραγουδούν, χορεύουν και πίνουν. Στην έπαυλη του Κόμη, μέσα στην κουζίνα, η Κριστίν συνομιλεί με τον αρραβωνιαστικό της Ζαν, συμφωνούν το πρόγραμμα της επομένης, όσο εκείνη του ζεσταίνει το φαγητό. Ο Κόμης απουσιάζει, παρούσα μόνο η κόρη του η δεσποινίς Τζούλια, που πρόσφατα χώρισε κάτω από περίεργες συνθήκες με τον αρραβωνιαστικό της. Η Κριστίν αποχωρεί και τους αφήνει μόνους. Μέχρι το ξημέρωμα, οι συνθήκες των δύο ανθρώπων θα αλλάξουν ριζικά, ή μήπως μόνο για την Δεσποινίς Τζούλια; 

Η Βάσια Βασιλείου σκηνοθετεί και ερμηνεύει τον ομώνυμο ρόλο στο αριστούργημα του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, «Δεσποινίς Τζούλια»,  στην σκηνή του 104. Μαζί της, ο Γιάννης Τσούκας στον ρόλο του Ζαν και η Εύστα Σαχλά ως Κριστίν. Πίσω από ένα πέπλο που καλύπτει την σκηνή με το σήμα κατατεθέν του έργου: το τραπέζι της κουζίνας, παρακολουθούμε τους διάσημους χαρακτήρες του Στρίντμπεργκ, όπως τους διαβάζει η Βάσια Βασιλείου “ακολουθώντας τα βήματα που χάραξε με τη μετάφρασή του ο κορυφαίος σκηνοθέτης και δάσκαλος Πέλος Κατσέλης”. Η Βάσια Βασιλείου επενδύει στον νατουραλιστικό χαρακτήρα του έργου, καθοδηγώντας την διδασκαλία των ρόλων μέσα από την αντίθεση του φυσικού κόσμου και των ενδότερων αναγκών που καθυποτάσσουν τους ανθρώπους ως θύματα της σεξουαλικής επιθυμίας, των γενετικών ελαττωμάτων. “Το βρώμικο μυστικό της ανθρώπινης φύσης είναι ότι βρίσκεται υποδουλωμένη στις έμφυτες επιθυμίες της, που συνήθως είναι ανεπιθύμητες, και δε χωράνε στην πραγματικότητά της. Αν υποθέσουμε για μια στιγμή ότι ο άνθρωπος υποκύπτει σε κάποιες από αυτές, ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι μεγάλος”. Το προφίλ αυτό τονίζεται και φωτίζεται από ένα πέπλο εξπρεσιονισμού, καθώς οι ηθοποιοί περισσότερο στους ρόλους της Τζούλια και του Ζαν, ερμηνεύουν τους ρόλους τους αναζητώντας την εξήγηση των αισθημάτων και βαθύτερων επιθυμιών και των μηχανισμών τους. 

Η σύγκρουση των χαρακτήρων του Ζαν και της Δεσποινίδος Τζούλια μπορεί να διερευνηθεί υπό έτερα πρίσματα, δηλαδή τόσο το ταξικό όσο και το βιολογικό πρίσμα, προσωπικά φρονώ ότι η σκηνοθεσία της Βασιλείου διοχετεύει την ενέργεια του συγκρουσιακού χαρακτήρα της σχέσης αυτού του ντουέτου προς την κατεύθυνση της βιολογίας, μια σύγκρουση φύσης και ανατροφής. Η κοινωνική θέση συμπαρασύρει την ανατροφή των δύο ανθρώπων που αισθάνονται προδομένοι από τους περιορισμούς που τους έχουν επιβληθεί. Κι ενώ ο Ζαν επιβάλει τα φυσικά του χαρίσματα και ικανότητες: γλωσσομάθεια, γνώσεις, κοινωνικό γίγνεσθαι, η δεσποινίς Τζούλια προσπαθεί να ανασύρει τους πραγματικούς λόγους που “αξίζει”, την βαθύτερη αξία της ως ανθρώπου ανεξάρτητα της κοινωνικής της θέσης που την επικυρώνει. Η σκηνή της “πάλης” των ιδεών, που δραματικά αποτυπώνεται ως μια σκηνή ερωτικής κυριαρχίας, συμβολικά παίρνει την μορφή μιας γέφυρας ή μιας κλίμακας, καθώς η Βασιλείου στον ομώνυμο ρόλο βρίσκεται να κινείται ανάμεσα στα πόδια του τραπεζιού,  ανάμεσα σε σκιές και εξπρεσιονιστικούς φωτισμούς που ενισχύουν την ενστικτώδη ανάγκη επιβίωσης μέσα σε έναν ζοφερό εφιάλτη. 

Ο Γιάννης Τσούκας είναι ένας μεστός και πλαστικός Ζαν, η απειλή του Κόμη, που ολωσδιόλου εξαφανίζεται όσο υποτάσσει την κόρη του, αναδύεται μέσα από το αταβιστικό τοπίο της συμπεριφοράς του στο φινάλε του έργου. Η Εύστα Σαχλά είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα Κριστίν, επενδύει στον ρυθμό που παράγει το γουδοχέρι, το χρηστικό εργαλείο της μαγείρισσας μεταλλάσσει την ίδια την Κριστίν σε “εργαλείο”, κάθε χτύπημα είναι και μια εργασία που πρέπει να ολοκληρώσει, και στις παύσεις κοιμάται. Έχει θυμό, αλλά είναι τόσο προσκολλημένη στα κοινωνικά πρότυπα, ώστε ο θυμός  μετατρέπει την υποκριτική της “πίστη” σε μισαλλοδοξία. Η Βάσια Βασιλείου, ως Δεσποινίς Τζούλια επενδύει στην αμφιταλάντευση του χαρακτηρα που υποδύεται, παρά στην “υστερική” και μαζοχιστική νεαρή που τόσο εύγλωττα αναπτύσσει ο Στρίντμπεργκ προωθώντας τις συγχρονες του απόψεις για την γυναικεία ψυχολογία. Κατά την υποφαινόμενη, η ερμηνεία της είναι ουσιώδης και σε ένα σημείο ενώνει γυναικεία αρχέτυπα: ειδικά, όταν ερμηνεύει την κατακρεούργηση του σώματος του Ζαν, ο ελεύθερος συνειρμός μπορεί να οδηγήσει με σταθερή πορεία στους φόνους του Αγαμέμνονα και του Αίγιστου. Η Βασιλείου κάνει μια σύγχρονη ανάγνωση του χαρακτήρα της Δεσποινίδος Τζούλια, μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας, μακριά από τον φόβο και την απειλή που μπορεί να δημιουργήσει αυτός ο χαρακτήρας, με ενσυναίσθηση και εμπιστοσύνη στην βιολογία της γυναίκας, την έμφυτη αντοχή της στον πόνο, και την συμφιλίωση της με τον θάνατο. 

Η “Δεσποινίς Τζούλια”, είναι μια εξαιρετικά μελετημένη παράσταση, μια παράσταση που τιμά το έργο του Στρίντμπεργκ, είναι έντονη, και παρά το πέπλο που χωρίζει την σκηνή και τους θεατές μπορείς να “γευτείς” το αίμα, την δύναμη της επιβίωσης, την σύγκρουση, κι ίσως ελάχιστα αισθανθείς μια αποστροφή, αν και αυτό που βλέπεις στην σκηνή είναι ένας μικρός καθρέφτης που αντανακλά την έμφυλη βία. 

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: Πέλλος Κατσέλης, Σκηνοθεσία | Eπιμέλεια Κίνησης | Σχεδιασμός Φωτισμών: Βάσια Βασιλείου, Πρωτότυπη Μουσική: Φίλιππος Περιστέρης, Οργάνωση Παραγωγής: Γιάννης Τσούκας

Ερμηνεύουν: Βάσια Βασιλείου | Γιάννης Τσούκας | Εύστα Σαχλά

Trailer

Το βιβλίο «Δεσποινίς Τζούλια» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Δωδώνη

Θέατρο 104, Black Box, Ευμολπιδών 41, Τηλέφωνο: 210 345 5020

Παραστάσεις: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη, 21:15

Προπώληση: viva.gr