Φιλοκτήτης του Σοφοκλή

“Λυπήσου με, σπλαχνίσου με, σώσε με, 

σκέψου μια πάλη ατέλειωτη, μια ατέλειωτη αγωνία

λυσσομανά η ανθρώπινη ζωή, πετύχεις δεν πετύχεις.”

Ο Φιλοκτήτης, μια παράσταση βασισμένη στο σπουδαίο έργο του Σοφοκλή, παρουσιάζεται από την ομάδα Elephas tiliensis, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Αγαρτζίδη και της Δέσποινας Αναστάσογλου, από την Παρασκευή 10 Μαΐου στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (ΚΕΤ).

Ο Φιλοκτήτης αποτελεί την πρώτη περιγραφή ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας στην ανθρώπινη ιστορία. Οι Elephas tiliensis καταπιάνονται με την ιστορία του Φιλοκτήτη, του πιο μοναχικού ήρωα του Σοφοκλή, του πιο αποτρόπαια αδικημένου, σε μια παράσταση σχεδόν ψυχαναλυτική, που φέρει την υπογραφή του Γιώργου Μπλάνα στη μετάφραση και του Παύλου Παυλίδη στην πρωτότυπη μουσική. Σκιαγραφώντας τη θεραπευτική λειτουργία των ηρώων και τους εσωτερικούς μηχανισμούς που οδηγούν στη συνεξέλιξή τους, ο Φιλοκτήτης των Elephas tiliensis είναι μια παράσταση για τη βαθιά πίστη στις δυνατότητες του ανθρώπου να αντισταθεί και να μετατρέψει τη δυσλειτουργία σε υγεία, ψυχική και σωματική.

Ο Φιλοκτήτης εκστρατεύει μαζί με τους Έλληνες στην Τροία με επτά πλοία. Όμως δε φτάνει ποτέ, καθώς τον δαγκώνει ένα ιερό υδρόβιο φίδι στο νησί Χρύσα. Οι Ατρείδες - ο Αγαμέμνων κι ο Μενέλαος - μαζί με τον Οδυσσέα εγκαταλείπουν τον Φιλοκτήτη στη Λήμνο, γιατί δεν αντέχουν τα ουρλιαχτά του πόνου και τη δυσοσμία της πληγής του, που διαταράσσουν όλο το στρατόπεδο. Επί δέκα χρόνια, καθ’ όλη τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου, ζει σε μια σπηλιά ολομόναχος, άρρωστος, με μόνο εφόδιο το περίφημο τόξο που του χάρισε ο Ηρακλής, όταν εκείνος του έσωσε τη ζωή.

Στη Λήμνο φτάνουν ο Οδυσσέας και ο γιος του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος, για να πείσουν τον Φιλοκτήτη να τους ακολουθήσει πίσω στην Τροία, μιας και ο χρησμός του μάντη Έλενου έλεγε πως οι Έλληνες θα κερδίσουν τον πόλεμο μόνο με τα ανίκητα βέλη του Ηρακλή. Ο Οδυσσέας προτρέπει τον Νεοπτόλεμο να ξεγελάσει τον Φιλοκτήτη και να τον πάρει μαζί του στην Τροία. Ο Νεοπτόλεμος έρχεται αντιμέτωπος με ένα μεγάλο ηθικό δίλημμα, αλλά μπρος στην πίεση και τις υποσχέσεις του Οδυσσέα για δόξα και τιμές, υποχωρεί και με δόλο πείθει τον Φιλοκτήτη να του τα παραδώσει. Στη συνέχεια, όμως, υποκύπτει στις επιταγές της συνείδησής του κι επιστρέφει στον Φιλοκτήτη το τόξο και τα βέλη του Ηρακλή. Τέλος, μετά την παρέμβαση αυτού του τελευταίου ως από μηχανής θεού, ο Φιλοκτήτης μεταβαίνει στην Τροία, σκοτώνει με τα βέλη του τον Πάρι και φέρνει τη νίκη στους Αχαιούς.

Σκηνοθετικό Σημείωμα

Ο Φιλοκτήτης είναι ένα έργο για τον ανθρώπινο αγώνα. «Φύση ή εκπαίδευση, τι απ’ τα δύο υπερέχει;». Η διαλεκτική τίθεται σε διάζευξη με τη βία και τον δόλο. Κάθε πρόσωπο διακρίνεται απ’ τη σημασία που αποδίδει στη μια ή την άλλη αξία, δηλαδή την ηθική του. Έτσι καθρεφτίζει τον χαρακτήρα και την ψυχολογία του, αντιπροσωπεύοντας μόνο τη δική του επιλογή, τη δική του θέληση, την ανθρώπινη κρίση του. Με άλλα λόγια, η ψυχολογία ξεκινά με την ηθική. Η ηθική είναι αυτή που ανοίγει πρώτη τους δρόμους της εσωτερικότητας και αναδεικνύει ζητήματα πολιτικά, αξιών - όπως η φιλία, η συνεργασία, η συμπόνια κι η δικαιοσύνη - και τα συνδέει με την αρρώστια, την οδύνη αλλά και τη θεραπεία σε κυριολεκτικό και μεταφορικό επίπεδο.

Οι αλλαγές στον Φιλοκτήτη συντελούνται ασυνείδητα. Με τον Σοφοκλή να πλησιάζει περισσότερο - κατά παράδοξο τρόπο - τη φροϋδική ψυχολογία του ασυνειδήτου, ο θεραπευόμενος αναλαμβάνει τις ευθύνες του, αυξάνει τις επιλογές του και σταδιακά θεραπεύεται. Η σχέση του Φιλοκτήτη με τον Νεοπτόλεμο αναπτύσσεται βοηθώντας τους δυο ήρωες να θεραπευτούν, έστω κι αν ξεκινά απ’ τη μια πλευρά με δόλιο σκοπό. Ο Φιλοκτήτης είναι ένα έργο για τη δυσκολία της επιβίωσης έξω απ’ την ανθρώπινη κοινωνία, αφού η μνήμη των άλλων είναι η απόδειξη ότι κάποτε υπήρξαμε. Και ταυτόχρονα, ένα εκπληκτικό μάθημα εκπαίδευσης στην ενσυναίσθηση.

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας

Δραματουργική επεξεργασία - Σκηνοθεσία: Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου

Πρωτότυπη μουσική: Παύλος Παυλίδης

Σκηνικά, Κοστούμια: Ιωάννα Πλέσσα

Φωτισμοί: Βασίλης Κλωτσοτήρας

Φωτογραφίες: Karol Jarek

Παίζουν: Γιούλα Μπούνταλη, Ειρήνη Μπούνταλη, Δημήτρης Αγαρτζίδης

Ευχαριστούμε την εταιρία “supertitles” για την ευγενική παραχώρηση των υπέρτιτλων.

Διάρκεια: 90 λεπτά

Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού.

Ο Φιλοκτήτης θα παρουσιαστεί στις 20 και 21 Απριλίου στο Φεστιβάλ “Αντίβαρο” στο Ρέθυμνο και στις 3, 4 και 5 Μαΐου στο θέατρο act στην Πάτρα.

Παρασκευή/Σάββατο/Κυριακή, από 10 Μαΐου έως 9 Ιουνίου | 21:00 | 12€, 10€ (φοιτητικό, άνω 65), 5€ (κάρτα ανεργίας, ΣΕΗ) | Κρατήσεις απαραίτητες: 213.00.40.496

κέντρο ελέγχου τηλεοράσεων

Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α, 11364 Κυψέλη, Αθήνα

213.00.40.496 & 69.45.34.84.45

ΠΡΟΣΒΑΣΗ με λεωφορείο (στάση Καλλιφρονά): 054, 608, 622, Α8, Β8 | με τρόλεϊ (στάση Καλλιφρονά): 3, 5, 11, 13, 14 | (στάση Πλατεία 

Κυψέλης): 2, 4 | με ΗΣΑΠ: Άγιος Νικόλαος (15 λεπτά με τα πόδια)