Γρηγόρης Χατζάκης @ Boem Radio

Οι  Ginger Creepers Theater Band (Γρηγόρης Χατζάκης και Χρήστος Καπενής) ήρθαν σε επαφή με την πλατφόρμα aejaa.com, έναν “χώρο όπου μπορεί κανείς να δει και να ακούσει κάτι που συμβαίνει τώρα στο δημιουργικό νου των φίλων του”, όπως αναφέρουν οι Έλληνες καλλιτέχνες που βρίσκονται πίσω από αυτή δυναμική πλατφόρμα. Αρχικά στην aejaa φιλοξενήθηκε “Ο Τελευταίος Λύκος”, ένα dj + visual set, εμπνευσμένο από την παράσταση των   Ginger Creepers Theater Band που θα ανέβαινε αν δεν ερχόταν η πανδημία. Η συνεργασία αυτή δημιούργησε μια οικειότητα που οδήγησε στην αναζήτηση ενός εναλλακτικού ραδιοφωνικού θεάτρου, και εγένετο το “Ραδιοπτικό Θέατρο”!

Ο Γρηγόρης Χατζάκης απαντά στις ερωτήσεις της Νάγια Παπαπάνου για το νέο αυτό είδος,  που δεν αντικαθιστά το θέατρο, δεν είναι μια εφήμερη αντικατάσταση του λόγω της καραντίνας, αλλά επιδιώκει να εξελιχθεί στο βάθος του χρόνου. 

Πως προέκυψε η ονομασία Ράδιοπτικό Θέατρο, σχετίζεται με την τεχνολογία του Οπτικού Ήχου;  Πως συνδυάζεται η βασική αρχή του θεάτρου (η ταυτόχρονη χώρο-χρονική παρουσία θεατή – ερμηνευτών) στην δημιουργία του ;

Ο όρος Ραδιοπτικό Θέατρο (Radioptical Theater) εκτός από την καθαρή αναφορά στο “ραδιοφωνικό θέατρο” που έδωσε το αρχικό έναυσμα για το όνομα, επιχειρεί να κάνει ξεκάθαρη τη συγγένεια και τη διαφορά μεταξύ τους. Ο ήχος πάει πρώτος, αυτός δίνει τη βάση, και η εικόνα συμπληρώνει με την παράλληλη λειτουργία και ροή της την “παράσταση”. Γιατί εν τέλει, στο θέατρο έχει τη βάση του. Όχι με τη φυσική έννοια της ζωντανής παρουσίας, όσο της επιλογής και τρόπου λειτουργίας του έργου. Η δουλειά είναι πιο κοντινή -όσο κι αν έχει μοντάζ, μιξάζ και λοιπά κινηματογραφικά στοιχεία- στο θέατρο απ’ ό,τι στον κινηματογράφο. Οι κώδικες μέσω των οποίων τροφοδοτείται συνολικά, έχουν θεατρικές ρίζες, με οπτική συνομιλία. Γι’ αυτό “οπτικό” και όχι κινηματογραφικό. Η εικόνα δεν αφορά στην ψευδαισθητική αναπαράσταση της δράσης, όσο στην απεικόνιση της ουσίας, όπως αυτή μεταφράζεται στην εκάστοτε σκηνοθετική γραμμή.

Δεν έχει καμία σχέση ή αναφορά στην τεχνολογία του Οπτικού Ήχου, άλλωστε μιλάμε για το ακριβώς αντίθετο: δε δίνουμε λόγο στην εικόνα, αλλά εικόνα στον λόγο.

Ποιες είναι οι κυριότερες επιρροές – επιδράσεις που διακρίνετε στο Ραδιοπτικό Θέατρο;

Αυτό είναι κάτι δύσκολο να απαντήσουμε ή ακόμα πολύ νωρίς για να είναι καθαρό σε μας. Είναι κάτι που ένας οξυδερκής παρατηρητής μπορεί να ανακαλύψει ευκολότερα (όπως πολύ εύστοχα έκανες στην κριτική σου για τον ραδιοπτικό Κραππ). Όταν φτιάχνεις κάτι, περνάει συνήθως πολύς καιρός μέχρι να γυρίσεις πίσω και να πεις “ωχ, το τάδε πράγμα, τελικά επηρέασε το δείνα πράγμα που έκανα”.

Τι διαφορές έχει από την video art, vıdeo performance;

Βασική διαφορά με τη video art είναι το σημείο εκκίνησης, που για το Ραδιοπτικό Θέατρο είναι ο ήχος. Μία Ραδιοπτική παράσταση μπορεί να περιέχει video art στην απεικόνισή της, το αντίθετο μάλλον όχι. Με τη video performance είναι εκ διαμέτρου αντίθετο, αφού το κύριο σκεπτικό του Ραδιοπτικού ήταν να φτιαχτεί ως μέσο δημιουργίας και όχι καταγραφής. Να στήνεται ένα έργο “Ραδιοπτικά” και όχι να καταγράφεται ένα έργο που θεωρητικά δουλεύεται για τη σκηνή.

Τι είναι αυτό, χωρίς το οποίο μια δημιουργία σας δεν θα την αποκαλούσατε ποτέ Ράδιοπτικό Θέατρο;

Πολύ καλή ερώτηση. Δε θέλουμε να είμαστε αφοριστικοί, γιατί αυτό που “δε θα γινόταν ποτέ”, γίνεται τελικά για μας αυτό στο οποίο αποσκοπούμε. Όπως όταν λες σε ένα παιδάκι “μη φας εκείνο το λαχταριστό μπισκότο με σοκολάτα και κομματάκια μακαντέμια, που βγήκε μόλις από τον φούρνο και κοίτα πώς σε γλυκοκοιτάζει”. Οπότε, ας μην πούμε “ποτέ”, αλλά “που θα αποφεύγαμε” να αποκαλέσουμε Ραδιοπτικό. Μάλλον αυτό θα ήταν η απουσία εικόνας.

Υπάρχει προηγούμενη παράσταση σας στην οποία να βλέπουμε στοιχεία του Ράδιο – Οπτικού Θεάτρου; 

Υπάρχει ένας τρόπος σκέψης που μας φέρνει σαν ακολουθία σε αυτό, αλλά φυσικά δε θα μπορούσαμε να “διαβάσουμε” προηγούμενες θεατρικές μας παραστάσεις ως αναφορές σε αυτό. Είναι πολύ βαθιά η σχέση και η αναζήτησή μας με τον ήχο, τη λειτουργία του και τη σχέση του ή αντίθεσή του με το εικαστικό κομμάτι. Στον “Ήχο Που Έχει Το Χώμα Στο Μικροσκόπιο” το σκηνικό ήταν “ηχητικό”, δημιουργούνταν από τον ήχο, στο “Γιβραλτάρ” είχαμε ζωντανή ραδιοφωνική εκπομπή (που μεταδιδόταν ζωντανά την ώρα της παράστασης), στο “Mr. Leonard” ο ήχος αποκοβόταν από την εικόνα, ερχόμενος αποκλειστικά από μικρόφωνα με παραμορφωτές φωνής και άλλες ηχητικές πηγές. 

Αυτή η δημιουργική κατεύθυνση θα προέκυπτε ακόμα κι αν δεν βιώναμε τις επιπτώσεις της πανδημίας στην πολιτιστική δραστηριότητα;

Σίγουρα. Προέκυψε μέσω της συνεργασίας με την aejaa, η οποία αντίστοιχα προέκυψε αφορμή της καραντίνας. Σε καμία όμως περίπτωση δε θέλαμε να φτιάξουμε κάτι για να αναπληρώσει το κενό του θεάτρου. Από την πρώτη μας συζήτηση με την aejaa γύρω από αυτό μας ενδιέφερε η δημιουργία ενός “μέσου” ή “είδους” ή όπως το πούμε, που να ξεφεύγει από την επικαιροσύνη της πανδημίας, να εμπνέεται από τις ανάγκες της πρωτόγνωρης αυτής κατάστασης και να στρέφεται στο μέλλον πέρα από αυτήν. Δε θέλουμε να κάνουμε κάτι για να “αντικρούσουμε” το θέατρο, αλλά να το δούμε αλλιώς, να το ενισχύσουμε, να πειραματιστούμε διαφορετικά. Στόχος μας είναι κάποια στιγμή να μπορέσουμε να κάνουμε κάτι που χρησιμοποιεί και τα δύο μέσα: φυσικό και ηλεκτρονικό.

Δεν αναμεταδόσατε παραστάσεις των Ginger Creepers Theater Band, αντίθετα προχωρήσατε σε μια διαφορετική καλλιτεχνική κατεύθυνση διαδικτυακά, με την πλατφόρμα aejaa. Ποιοι ήταν οι λόγοι;

Πως κάθε τι θέλουμε να έχει τον χώρο του. Οι παραστάσεις έχουν τη σκηνή, το Ραδιοπτικό Θέατρο έχει την οθόνη.

Πως ατενίζετε το μέλλον σας ; θα υπάρξει ένα είδος καλλιτεχνικού “μανιφέστο” για το Ράδιο – Οπτικό Θέατρο; Κάποια διεθνής συνάντηση επ' αυτού;

Μακάρι. Ήδη συζητούσαμε ακριβώς αυτό με την ομάδα της aejaa. Να ορίσουμε ένα μανιφέστο. Παράλληλα, επειδή είναι μία πλατφόρμα που συνεργάζεται με καλλιτέχνες από όλα τα πλάτη και μήκη της γης, δίνει τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με όλο τον κόσμο και γιατί όχι, να μπορέσει να γίνει κάτι που να αφορά διεθνείς καλλιτέχνες και να οριστεί και μία αντίστοιχη συνάντηση.

Παράλληλα, να σημειώσουμε, όποιοι καλλιτέχνες ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν τη δική τους Ραδιοπτική παράσταση, να έρθουν σε επαφή μαζί μας, μέσω της φόρμας στο Link.

Μια ευχή για το 2021 που σε λίγο ξεκινά την τροχιά του;

Η πανδημία δημιούργησε μια αναγκαστική απόσταση. Αλλά απόσταση πάντα υπάρχει, σημασία είναι τι έχει ανάμεσά της. Να γεμίσει λοιπόν αυτή η απόσταση με πιο στέρεα εδάφη, πιο φωτεινά, με πολλές μικρές πεταμένες εκπλήξεις.

Η επόμενη ραδιοπτική παράσταση των Ginger Creepers Theater Band "ΤΟ ΦΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΤΟ ΝΕΡΟ" του Γκ. Γκ. Μάρκες,  θα μεταδοθεί από την πλατφόρμα Aejaa ΔΩΡΕΑΝ, την Τετάρτη 30 Δεκεμβρίου, 21:00 και την Κυριακή 3 Ιανουαρίου 2021 στις 21:00