Η Πανούκλα του Αλμπέρ Καμύ

«Η Πανούκλα», το αριστουργηματικό αφήγημα του Αλμπέρ Καμύ πιο επίκαιρο από ποτέ. Ο γιατρός Ριέ, η Πόλη και η Πανούκλα ξετυλίγουν ένα παράλογο χρονικό τρόμου, επιβίωσης κι ανθεκτικότητας. Όλα ξεκινούν σε μια συνηθισμένη πόλη, όπου οι αρουραίοι αρχίζουν να βγαίνουν από τους υπονόμους και να πεθαίνουν στους δρόμους. Η ζωή των ανθρώπων της αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη, καθώς ο ιός μεταδίδεται ανεξέλεγκτα από τα ζώα στους ανθρώπους και έρχονται αντιμέτωποι με την αρρώστια, τη μοναξιά, τον φόβο, την τρέλα και τον θάνατο. Ο γιατρός Ριέ βάζει στο μικροσκόπιό του το χάος που προκαλεί μια τέτοια κρίση, παλεύει ακατάπαυστα για την υγεία των συμπολιτών του και δίνει όλες του τις δυνάμεις για να πολεμήσει, όχι μόνο την αρρώστια, αλλά κυρίως την απελπισία.

 Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης ,ο Κων/νος Πασσάς, και ο Δημήτρης Μαμιός επί σκηνής ζωντανεύουν το αλληγορικό τοπίο του έργου και αναρωτιούνται για το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης, αφού ακόμη και στις πιο σκοτεινές εποχές «υπάρχουν στον άνθρωπο περισσότερα πράγματα να θαυμάσεις απ’ όσα μπορείς να περιφρονήσεις».

Σημείωμα σκηνοθέτη – Σοφία Καραγιάννη

Η προσωπική μου εργασία πάνω στο αλληγορικό και σπουδαίο κείμενο του Α. Καμύ ξεκίνησε πολύ πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Μετά από δύο αναβολές της πρεμιέρας του έργου λόγω γενικού lockdown και μέχρι την σημερινή παράδοση της παράστασης στο  κοινό της, ένοιωσα πολλές στιγμές άβολα, αμήχανα, αφού η βιωμένη εμπειρία μας έκανε αληθινούς μάρτυρες στην φανταστική πόλη που τόσο εύστοχα περιγράφει ο συγγραφέας. Πώς λοιπόν να καμωθούμε ότι κάπου, κάποτε ζήσαμε τα τραγικά γεγονότα που περιγράφει ο Καμύ; Μα αφού τα ζήσαμε. Και οι λέξεις που έπρεπε να πούμε; Μα δεν ήταν λέξεις γραμμένες σ’ένα χαρτί. Έβγαιναν από τα στόματα όλων μαζί των ανθρώπων που βιώσαν και βιώνουν την πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν το θέατρο, όπως λένε, δίνει την ευκαιρία στον θεατή να δει «μέσα από την κλειδαρότρυπα» τις ζωές των ηρώων, στην περίπτωση της Πανούκλας πως μπορεί ο θεατής να γίνει ο «αδιάκριτος» παρατηρητής της σκηνής; Μα αφού είναι  μάρτυρας πραγματικών γεγονότων που μοιάζουν τόσο πολύ με αυτά της εξωπραγματικής πόλης του Καμύ. Θέλω με δυο λόγια να πω πως μπορεί το θέατρο να γίνει και ζωή αλλά στην περίπτωση της «Πανούκλας» είναι ζωή. Και αυτό είναι αλλόκοτο.

Το παράλογο αυτό χρονικό, έχοντας αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με την τεχνική της τραγωδίας, ξετυλίγεται επί σκηνής από τρία πρόσωπα. Ο Ριέ, ο  γιατρός που εργάζεται ακούραστα για να βοηθήσει τους συμπολίτες του, η  Πανούκλα, η προσωποποιημένη εκδοχή της αρρώστιας που περνάει την πύλη σαν κατακτητής, και η Πόλη,  τα πρόσωπα που ζουν εντός των ορίων της και παρά την συμβολική τους υπόσταση δίνουν μια  ανθρώπινη  πάλη με την αρρώστια.  Ο γιατρός Ριέ και η επιδημία θα αναμετρηθούν, και ενώ ο αγώνας μοιάζει σαν μια ατελείωτη ήττα, κάτω από τον απροκάλυπτο τρόμο υπάρχει μια έντονη χαρά για ζωή. Και αυτό είναι το πιο σπουδαίο στο κείμενο του Καμύ, ο τρόπος με τον οποίο η απελπισία δίνει την θέση της στην ελπίδα.

Με αφορμή τον γιατρό Ριέ και τον αγώνα που δίνει με μοναδική αυταπάρνηση, εύλογο είναι οι σκέψεις μας να είναι στους γιατρούς  που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση της  πανδημίας του κορωνοϊού  σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Γιατροί και νοσηλευτές, έχουν σηκώσει ένα δυσανάλογο βάρος στους ώμους τους. και δυστυχώς, πολλοί από αυτούς έχουν χάσει τη ζωή τους. Σ’ αυτούς θα ήθελα να αφιερώσω την παράσταση, ως μια ελάχιστη αναγνώριση της προσφοράς τους.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σκηνοθεσία:Σοφία Καραγιάννη

Μετάφραση – Δραματουργική επεξεργασία:  Σοφία Καραγιάννη, Μιχάλης Βραζιτούλης

Σκηνικά-Κοστούμια: Κωνσταντίνα Κρίγκου

Μουσική: Στάθης Δρογώσης

Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα

Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος

Βοηθός σκηνοθέτη: Βασιλική Διαλυνά

Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου

Trailer: Στέφανος Κοσμίδης

Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη

Παραγωγή:GAFF

Ερμηνεία: Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς, Δημήτρης  Μαμιός 

Μουσικός  επί σκηνής:  Στάθης Δρογώσης 

Πληροφορίες Παράστασης 

Παραστάσεις:  Από Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 

Ημέρες & ώρες παραστάσεων

Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15 

Τιμές εισιτηρίων

Γενική Είσοδος: 12€

Μειωμένο: 10€

Ατέλειες: 5€

Διάρκεια παράστασης  80 λεπτά

Προπώληση εισιτηρίων Viva.gr

Θέατρο 104

Ευμολπιδών 41, Γκάζι

(σταθμός Μετρό: Κεραμεικός)

Τηλέφωνα επικοινωνίας:6947409435, 210 3455020 | Facebook | Website

Η παράσταση επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Έγραψαν για την Πανούκλα

“Στο θέατρο υπάρχει μαγεία, τα αδύνατα γίνονται δυνατά και για λίγη ώρα ανοίγει ένα παράθυρο σε μια άλλη διάσταση, η οποία συνδιαλέγεται με την δική μας με τους δικούς της όρους. Στο θέατρο 104, η ανακοίνωση για την έναρξη διαδέχεται την σιωπή και την πλήρη συσκότιση, ένας προβολέας αρχίζει να δυναμώνει το φως του πάνω στο λευκό γραφείο του γιατρού Ριέ και για δευτερόλεπτα η σκηνή αυτή “αιωρείται” στον χρόνο. Ένας γιατρός, το ημερολόγιο του, χιλιάδες νεκροί αρουραίοι, άνθρωποι που νοσούν και πεθαίνουν, μια πόλη σε καραντίνα, μια επιδημία: ένας βάκιλος κόντρα στους σύγχρονους θεσμούς θα δοκιμάσει τα όρια και τα πιστεύω των πολιτών και των αιρετών εκπροσώπων τους”. Νάγια Παπαπάνου, boem radio

"Συμπερασματικά, στη σκηνή του Θεάτρου 104 παρακολούθησα μια παράσταση ενός σημαντικού κειμένου, το οποίο ευτύχησε στο συγκεκριμένο ανέβασμά του, καθώς η ουσία και τα νοήματά του μένουν αναλλοίωτα"  Γιώργος Χριστόπουλος, Θεατρικά Προγράμματα

"Δε χρειάζεται να πω πολλά για την παράσταση της Σοφίας Καραγιάννη. Στήνει ένα τοπίο φυσικό και ανθρώπινο, ντοστογιεφσισκικό και καφκικό, στο ύφος ενός μεσαιωνικού δρώμενου που "αμάρτησε" μεταπηδώντας σε λάθος αιώνα. Σε ύφος μεικτό, ρεαλιστικό και ονειρικό συνάμα, μια αλληγορία με σάρκα και οστά, κυριολεκτική." Λέανδρος Πολενάκη, Εφημερίδα Αυγή

“Η επιτυχία της Σοφίας Καραγιάννη  και της ομάδας Gaff στην παράσταση αυτή νομίζω έχει τις ρίζες της στην πλήρη ταύτιση της σκηνικής απόδοσης με το περιεχόμενο και την ουσία του αριστουργήματος αυτού του Καμύ. Γιατί πολλές φορές, είναι άλλο πράγμα αυτό που ονειρεύεται κανείς για την σκηνική πραγμάτωση ενός έργου από αυτό που πραγματικά ήθελε να πει ο συγγραφέας”.  Κώστας Ζήσης, FRAGILEMAG

"Αυτό είναι «μεγάλο θέατρο»: με λιτά μέσα, λίγους και καλούς ηθοποιούς, εμμονή, επιμονή, σεβασμός στο κείμενο, ελευθερία στην συνδημιουργική μετανεωτερικότητα, ανάσα ζωής, οξυγόνο ψυχής στις δύσκολες εποχές που ζούμε. Καλύτερα δεν θα μπορούσα να μιλήσω για μια παράσταση και μάλιστα δραματουργική διασκευή ενός πασίγνωστου κειμένου που με συνόδευσε στα δύσκολα απομεσήμερα της εφηβείας μου". Δρ. Κωνσταντίνος Μπούρας, περιοδικό τέχνης περί ου

Στη συγκεκριμένη παράσταση, η θεατρική ομάδα GAFF δίνει τα ρέστα της. Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης αναμετράται ισάξια και σε πλήρη ισορροπία με τον ρόλο του γιατρού, ο Κωνσταντίνος Πασσάς κρατά πολλαπλούς ρόλους και μάς κερδίζει σε κάθε έναν από αυτούς, όσο για τον Δημήτρη Μαμιό, αποκαλύπτει όλο το εύρος του ταλέντου του επί σκηνής. Ο τελευταίος μεταμφιέζεται στην ίδια την Πανούκλα, που απλά επενδύει στο επόμενο θύμα της, χορεύει πάνω στη νεκρική της επιτυχία και, ακόμη κι όταν ηττάται, περιμένει στωικά στα σκοτεινά μέχρι να «ξανάρθει κι αυτή πάλι στα πράγματα». Έτσι είναι... Από τέτοια μικρόβια και κυρίως από τη διαχείριση της κρίσης που αυτά δημιουργούν δεν ξεφεύγεις ποτέ. Νόρα Ράλλη, Εφημερίδα των Συντακτών 

“Ο γιατρός Μπερνάρ Ριέ -με έναν εξαιρετικό Ιωσήφ Ιωσηφίδη να αποδίδει στιβαρά, με ευαισθησία, μέτρο, σταθερότητα και σύνεση τον κεντρικό χαρακτήρα και τις προσωπικές του μεταβάσεις- αρνείται να παραδεχθεί και να ομολογήσει τι είναι αυτό που συμβαίνει. Η πόλη, με τους δεκάδες χαρακτήρες της, ξεδιπλώνεται μέσα από την υποκριτική δεινότητα και εκφραστικότητα του Κωνσταντίνου Πασσά. Προσωποποιημένη η πανούκλα -σε έναν ρόλο γεμάτο ένταση από την αρχή μέχρι το τέλος του με έναν απολαυστικό Δημήτρη Μαμιό, μίμο, χλευαστή, υβριστή και κυρίαρχο τόσο της σκηνής όσο και της δράσης- σαρκάζει τραγουδώντας το «You are my sunshine» του Τζόνι Κας, χορεύοντας, ξεφωνίζοντας, δημιουργώντας ένα βαθύτατο αίσθημα απειλής, ισοπεδώνοντας αρχικά κάθε αντίδραση”. Ελένη Λιντζαροπούλου, FRACTAL.GR

"Η σκηνοθετική δομή «ανοίγει» το πλαίσιο δράσης των ερμηνευτών, έτσι ώστε το δραματοποιημένο αφήγημα να αναπτύξει τον αλληγορικό του χαρακτήρα. Ο καταιγισμός των εικόνων, η ποικιλία των ανατροπών και το πολυσύνθετο των συναισθημάτων, στοιχειοθετούν τον πλούτο και την ευθυβολία της πλοκής". 

Ζωή Τόλη, ENETPRESS

"Θα φανταζόταν κανείς ότι η Σοφία Καραγιάννη, που –δικαίως- τιμήθηκε για τη συγκεκριμένη σκηνοθεσία της με το βραβείο Διεθνούς Ρεπερτορίου από την Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, βρήκε την αλληγορία του Καμύ τραγικά επίκαιρη βιώνοντας την πανδημία του κορονοϊού. Όμως, όπως μας ενημερώνει μέσα από το σκηνοθετικό  σημείωμα της παράστασης, η επιλογή του έργου προηγήθηκε του ξεσπάσματος της πανδημίας. Αποδεικνύοντας για μια ακόμη φορά ότι η ζωή είναι θέατρο και το θέατρο ζωή". Γιώτα Δημητριάδη, viewtag

“Παρ’ όλα αυτά, η Σοφία Καραγιάννη έχει στήσει στο Θέατρο 104 ένα τόσο δυνατό έργο που σε πιάνει από τον λαιμό, για να σε αφήσει 80 λεπτά μετά”. Άρης Γαβριελάτος, a8inea

Όσοι και όσες παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια τη σκηνοθετική πορεία της Σοφίας Καραγιάννη, ποτέ δεν περιμένουμε τίποτα λιγότερο απ’ ό,τι βλέπουμε κι όμως πάντα απολαμβάνουμε πολύ περισσότερα απ’ ό,τι περιμέναμε. Ράνια Μπουμπουρή, DIASTIXO

"Τρεις μόνο ηθοποιοί, ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης στο ρόλο του γιατρού Ριέ, ο Κωνσταντίνος Πασσάς στο ρόλο της Πόλης και ο Δημήτρης Μαμιός ως Πανούκλα, ήταν αρκετοί για να αναδείξουν όλες τις πτυχές του έργου και να «ζωντανέψουν» μπροστά στα μάτια των θεατών, μια πόλη που «πάσχει» από την πανούκλα και οι κάτοικοί της διακατέχονται από συναισθήματα φόβου, τρόμου, αγωνίας, ελπίδας, πίστης". Μαίρη Γκαζιάνη, NOW24

“Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης ,ο Κωνσταντίνος Πασσάς, ο Δημήτρης Μαμιός και ο Στάθης Δρογώσης επί σκηνής ζωντανεύουν αυτό το αλληγορικό επίπεδο του έργου και αναρωτιούνται για το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης, πως μπορεί ένας άνθρωπος να μετατραπεί σε μια ασθένεια που σκοτώνει, εννοώντας πάντα την εξάπλωση του φασισμού”. Μαρία Μαρή, ΘΕΑΤΡΟΜΙΑΝΙΑ

“Όταν η δραματική προσέγγιση ενός μυθιστορήματος διασταυρώνεται με τις υπάρχουσες συνθήκες πραγματικότητας, στις οποίες το κοινό μιας παράστασης εκτίθεται και αλληλεπιδρά, τότε το αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας επί σκηνής και, εκ των υστέρων, -ως ανάπλαση εικόνων και ιδεών- νοητικά και ψυχικά, δεν υπόκειται σε έναν ανεκτό ορισμό. Είναι όπως το έργο εν εξελίξει, αυτό που ακόμα δεν έχει τελειώσει. Δεν αξιολογείται αποκλειστικά από την πλευρά του καλλιτεχνήματος αλλά εμφανίζεται και ως ντοκουμέντο που διά της έκπληξης επιδιώκει να στρέψει την προσοχή μας προς τη σκηνική πολυπραγματικότητα των συμβάντων”. Αντιγόνη Κατσαδήμα, Εφημερίδα Εποχή

"Εν κατακλείδι, το γοητευτικό της «Πανούκλας» είναι ο αέναος κύκλος της ζωής, που φέρνει μέσα την ασθένεια και την γέννηση, που μας φέρνει συνθήκες, συμβουλές και προσταγές με διαφορετικές λέξεις, από το τότε στο σήμερα. Που μας δίνει τα ίδια ρευστά συναισθήματα φθαρτότητας αλλά και μια εκτίμηση για το άχρονο και τις ηθικές αξίες. Και είναι απόλυτα κατανοητό, πως η ίδια η σκηνοθέτις Σοφία Καραγιάννη, ένιωσε την ανάγκη μέσα στην δική μας «πανούκλα» και το δικό μας «Οράν» να επιχειρήσει τις σκέψεις του Καμύ… για την δική του ιδέα για την «λιακάδα που είναι τα πάντα»! Δανάη-Ελευθερία Σωπασή, MAXMAG

Η Σοφία Καραγιάννη γνωστή για την γεμάτη ευαισθησία φαντασία της, άγγιξε με δέος το έργο του Καμύ κι ανέδειξε το δραματικό του χαρακτήρα αποφεύγοντας επιδέξια τον μελοδραματισμό.Μέσα σ' ένα δωμάτιο μια ολόκληρη πόλη και μια ολόκληρη εποχή, Λένα Σάββα, ΘΕΑΤΡΟ.GR