Η Ζωή και ο Θάνατος του Καραβέλα - Κριτική

“Ήταν χώμα μέσα τους, και | αυτοί έσκαβαν. | Αυτοί έσκαβαν κι έσκαβαν, έτσι περνούσε | η μέρα τους, η νύχτα τους. Και δε δοξάζανε Θεό, | που, έτσι άκουγαν, όλα αυτά τα ήθελε, | που, έτσι άκουγαν, όλα αυτά τα ήξερε. | Αυτοί έσκαβαν και δεν άκουγαν τίποτα πια· |δεν έγιναν σοφοί, δεν εφεύραν κανένα τραγούδι, | δεν επινόησαν καμιά γλώσσα. | Αυτοί έσκαβαν. | Ήρθε μια γαλήνη, ήρθε και μια θύελλα, |ήρθαν οι θάλασσες όλες. | Εγώ σκάβω, εσύ σκάβεις, σκάβει και το σκουλήκι, [...] “¹, Paul Celan

Η παράσταση “Η Ζωή και ο Θάνατος του Καραβέλα” (1920), ένα από τα ωριμότερα έργα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη σύμφωνα με τους μελετητές του, μεταφέρεται στο θέατρο από την ομάδα “Αυτή και Αυτοί”. Ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης, (1872-1923), κατάγεται από την Κέρκυρα και υπήρξε πρωτοπόρος του κοινωνικού ρεαλισμού στην ελληνική λογοτεχνία. “Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα”, μεταφέρεται στην σκηνή υπό την σκηνοθεσία του Αντρέα Ψύλλια, προτείνοντας έντονα τον νατουραλισμό που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο έργο. Η συμπεριφορά των ηρώων ρυθμίζεται από τους παράγοντες της κληρονομικότητας, του περιβάλλοντος και της πίεσης της στιγμής, έτσι ο Θωμάς, οι Στατίρηδες - τα αδέλφια Αργύρης και Γιάννης - , η Μαρία και η Χρυσάνθη, από την αρχή ήδη - το ψυχορράγημα της Αγγέλως παρουσιάζονται ως άτομα που δρουν με βάση τα εσωτερικά τους ένστικτα (κυρίως την πείνα και τη σεξουαλική επιθυμία) και υπό την επίδραση των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών. 

Οι ηθοποιοί, με αυτά τα κοστούμια  (Αλεξάνδρα Μπαρή) που είναι υπαινικτικά του χαρακτήρα που υποδύονται, στοιχειώδη ώστε να εξυπηρετήσουν μαζί με το χώμα και την κίνηση, ως βάση για να δημιουργηθεί ένα πήλινο πέπλο, γήινο, φθαρτό και ανάγλυφο φαίνονται σαν πρωτόγονοι. Όσο η ιστορία εξελίσσεται, η κινησιολογία (Αφροδίτη Καλαφάτη), καίριο τμήμα της ερμηνείας,εντείνει τις αναφορές στο ζωώδες, ενστικτώδες και αναπόσπαστο της σχέσης του ανθρώπου με το χώμα και την γη. Το χώμα είναι παρόν είτε μιλούν, είτε εκφράζονται, αναπτύσσουν και εξελίσσουν μια ιδιαίτερη τελετουργία όπου ο λόγος τους βαπτίζεται στο χώμα  ενώ το σώμα τους διεγείρεται από αυτό. Η αρχική σκηνή με το Θωμά σε εμβρυακή στάση ενώ οι υπόλοιποι σκάβουν το χώμα, δημιουργεί μια κυκλική αίσθηση, είναι το χώμα που είναι η ζωή, το βιος του Καραβέλα και ο θάνατος, συμβολικά και κυριολεκτικά. 

Το κείμενο του Θεοτόκη παραστάται αυτούσιο, τα διαλογικά κομμάτια παίζονται, ενώ τα περιγραφικά μέρη, ερμηνεύονται σχεδόν ως χορικά, με τους ηθοποιούς να επαναλαμβάνουν φράσεις ή να μιλούν σε κανόνα. Αυτή η δυναμική σχέση του κειμένου με την σωματικότα των ηθοποιών είναι πολύ ισχυρή και αφήνει ένα εντυπωσιακό αποτύπωμα στον θεατή. Η εγγύτητα των ηθοποιών και της σκηνικής δράσης με το ακροατήριο επιδρούν εξίσου στην αίσθηση που δημιουργούν τα σώματα καθώς παλεύουν και διαμορφώνουν ζωντανές γλυπτικές αναπαραστάσεις. Οι φωτισμοί του Γιάννη Καραλιά αναδεικνύουν την κίνηση, το χθόνιο και την πάλη των σωμάτων. Οι μουσικοί επί σκηνής, Ελένη Αληφραγκή και Βαγγέλης Σταθόπουλος, ερμηνεύουν τα τραγούδια της παράστασης, και αντικειμενικά έχουν τεχνικές απαιτήσεις όπως φωτισμό ή εξοπλισμό που αισθητικά έρχεται κόντρα στην σκηνική συνθήκη, προσωπικά θα προτιμούσα να αποστασιοποιούνταν από την σκηνική δράση ή να “καμουφλαριζόταν” η σκηνική παρουσία τους. 

“Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα” του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, με την παράσταση της ομάδας “Αυτή και Αυτοί”, ανανεώνεται χάρις στην αισθητική και ερμηνευτική οπτική της σκηνοθεσίας του Αντρέα Ψύλλια. 

¹Paul Celan, Του κανενός το ρόδο, (‘Ήταν χώμα μέσα τους…’), μετάφραση Χρήστος Γ. Λάζος, εκδόσεις Άγρα

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ 

Σκηνοθεσία: Αντρέας Ψύλλιας, Δραματουργία: Σπύρος Αναστασίνης, Μουσική: Ελένη Αληφραγκή, Βοηθός Σκηνοθέτη: Τάσος Χαλάς, Κίνηση: Αφροδίτη Καλαφάτη, Σκηνικά-Κοστούμια: Αλεξάνδρα Μπαρή, Φωτογραφίες-Video: Μάριος Παραδείσης, Αφίσα: Κατολέων Μαριάννα, Φωτισμοί: Γιάννης Καραλιάς, Κατασκευή Κοστουμιών:  Γεωργία Καραθανάση, Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη

Παραγωγή: Αυτή κι Αυτοί ΑΜΚΕ

Παίζουν: Τερέζα Καζιτόρη, Σπύρος Αναστασίνης, Αλέξανδρος Παυλίδης, Ηρώ Κόκκινου, Γεωργία Σωτηριανάκου, Πάνος Μαλικούρτης 

Μουσικοί επί σκηνής: Ελένη Αληφραγκή, Βαγγέλης Σταθόπουλος

ΙΔΡΥΜΑ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ, (αίθουσα: garage, υπόγειος χώρος)

Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα, τηλ. 2103418550 

Παραστάσεις: Παρασκευή & Σάββατο στις 20:30 

Τιμές εισιτηρίων: Γενική Είσοδος: 13€, Μειωμένο: 10€

Διάρκεια παράστασης: 85’

Προπώληση εισιτηρίων: ticketservices.gr