Ήλιος με δόντια - Κριτική

Χίος, Φρούριο, αρχές του 20ού αιώνα, ένα παιδί γεννιέται. Δεν επιλέγει πότε και που, από ποιους και με ποιους θα μεγαλώσει. Αλλά γεννιέται, και μεγαλώνει. Γνωρίζει τον έρωτα. Προκόβει σαν μάστορας στα ηλεκτρικά δίκτυα και μηχανήματα. Έρχεται ο πόλεμος, οι Γερμανοί κάνουν κατοχή του νησιού κι εκείνος μπαίνει στην αντίσταση ώσπου ένα μοιραίο πρωινό τα βρετανικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν το πλοίο στο λιμάνι της Χίου, και τότε …«Έχω ένα προαίσθημα πως σήμερα θα πάει η ιστορία ως το τέλος, ναι, ναι…»

Η ίδια η ιστορία που καταγράφει ο Γιάννης Μακριδάκης είναι φορτισμένη, ιστορικά, κοινωνικά και προσωπικά από τον πρωταγωνιστή του τον Κωσταντή. Ο νόμος 4229 του 1929, “Περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών” το περίφημο “Ιδιώνυμο” έγινε το παρατσούκλι του Κωσταντή, ενός παιδιού που στιγματίστηκε επειδή δεν ήταν στα πρότυπα του άντρα όπως τα έθεσαν αυθαίρετα οι δομές και οι θεσμοί, “Γυρνοκοπούσα σαν την άδικη κατάρα δεξιά κι αριστερά [...] γυναικωτό µε ανεβάζανε, ανώμαλο µε κατεβάζανε. σταυροκοπιόντουσαν στα παράθυρα και κλείνανε µε ορµή τα πατζούρια, μαζεύανε αλαφιασμένες και τα κουτσούβελά τους από το κατώφλι να µη µε δούνε κι εγώ δεν ήξερα από τέτοια τότε και απορούσα.” Όμως η ζωή προχωρά, κι ο Κωσταντής ερωτεύεται, απελπίζεται, αλλά προχωρά. Μαθαίνει, επενδύει στον εαυτό του, κι αν δεν ήταν ο πόλεμος, ποιος ξέρει που θα φτανε ο Κωσταντής. Ή μήπως όχι; Αυτός ο παπα-Κωσταντής που μας μιλά και προσπαθεί να φτάσει ως το τέλος ποιος Κωσταντής είναι; 

Η Νεφέλη Μαϊστράλη κάνει την δραματουργική επεξεργασία του ομώνυμου μυθιστορήματος του Γιάννη Μακριδάκη «Ήλιος με δόντια» και ο Θανάσης Ζερίτης σκηνοθετεί τους ταλαντούχους Παναγιώτη Εξαρχέα και Γιάννη Λεάκο ακολουθώντας την συνειρμική “λαλιά” του Κωσταντή. Εμπιστεύεται απόλυτα τους δύο ηθοποιούς οι οποίοι μας μεταφέρουν τα δρώμενα με μια αφήγηση που μοιάζει με την αφήγηση ενός ανθρώπου στο καφενείο ενός χωριού όταν αναμοχλεύει την μνήμη και σου εξιστορεί σαν να προβάλει κατευθείαν στην φαντασία σου τα τεκταινόμενα και το κύριο συναίσθημα. Το σκηνικό της παράστασης είναι ρεαλιστικό, μια πρόσοψη σπιτιού, ;ή εκκλησίας, είσοδοι και έξοδοι, αντικείμενα καθημερινά όπως μπρίκι και καφές που ο Κωσταντής ετοιμάζει καθώς εξιστορεί τα γεγονότα. Ο Κωσταντής είναι και ο Παναγιώτης Εξαρχέας και ο Γιάννης Λεάκος, μετέχουν αυτού ισόποσα, δεν τον μοιράζονται. Κάθε φορά που ο Κωσταντής φτάνει σε ένα καίριο σημείο της εξιστόρησης, η φωνή τους σμίγει, η αναπνοή τους κινείται κυκλικά και η κορύφωση της έντασης προβάλλεται εκατέρωθεν. 

“Τελοσπάντων”, λέει  και ξαναλέει ο Κωσταντής, και ξαναπιάνει τον ειρμό του κάθε που το συναίσθημα του μυρμηγκιάζει τα μέλη όταν πλησιάζει το σημείο μηδέν, εκεί που η πραγματικότητα δύσκολα ιστορείται. Οι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης επιλέγουν αυτό το κρεσέντο καθώς πλησιάζει στην αποτρόπαιο σκηνή, να υπηρετείται και λεκτικά και σωματικά, μια  συνθήκη που είναι τεράστιος μόχθος για τους ηθοποιούς. Οφείλω να ομολογήσω ότι αυτή η επιλογή αποθεώθηκε από το κοινό, δηλαδή αυτός ο λεκτικός και σωματικός σπαραγμός του Κωσταντή, και σε κάθε περίπτωση ήταν άψογος, αλλά νομίζω ήταν μια δραματική υπερβολή να απελευθερώνεται τόση σωματική και λεκτική συγκίνηση όχι μία αλλά τέσσερις φορές. Προφανώς δεν ψάχνουμε το ρεαλισμό αυτή την στιγμή, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι όταν ένα άτομο μεταφέρει μια τραυματική εμπειρία λεκτικά, το συναίσθημα αποστασιοποιείται, σαν να μιλάει σε τρίτο πρόσωπο, ή ανεξάρτητα του λόγου, αν δοθεί έναυσμα (trigger) μπορεί το σώμα να αναλυθεί σε κάποιου είδους επεισόδιο ή κρίση, δεν συναντάται συχνά το ταυτόχρονο, το οποίο είναι μεγάλος άχθος και τρομερή κόπωση για το σώμα.

Η παράσταση “Ήλιος με δόντια” έχει ένα εξαιρετικό κείμενο, το ομώνυμο βιβλίο του Γιάννη Μακριδάκη, μια πολύ καλή δραματουργική επεξεργασία με σκηνικό ρυθμό που αφήνει τον λόγο να κυλά αγόγγυστα, δύο εξαιρετικούς ηθοποιούς με άρτια τεχνική, και μια θεματολογία που χτυπά στο κέντρο της όποιας κοινωνίας ανοχής και συνοχής θέλουμε να ζούμε. 

Συντελεστές

Σκηνοθεσία: Θανάσης Ζερίτης

Δραματουργική επεξεργασία: Νεφέλη Μαϊστράλη

Σκηνικά- Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα

Σχεδιασμός φωτισμών: Σάκης Μπιρμπίλης

Μουσική επιμέλεια/ σύνθεση: Μιχάλης Λατουσάκης, Γιάννης Λατουσάκης 

Βοηθός σκηνοθέτη: Αιμιλία Κεφαλά

Κίνηση: Πάνος Τοψίδης 

Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου | Art Ensemble 

Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή 

Γραφιστική επιμέλεια/trailer: Θωμάς Παλυβός

Παραγωγή: Εταιρεία Τέχνης Ars Aeterna – Σταμάτης Μουμουλίδης 

Ακούγεται ο Δημήτρης Καραμπέτσης και ο Κώστας Φλωκατούλας.

Παίζουν: Παναγιώτης Εξαρχέας, Γιάννης Λεάκος

Πληροφορίες

Θέατρο Μπέλλος: Κέκροπος 1, Πλάκα – Ακρόπολη, 210 32 29 889 

Πρεμιέρα: Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2024

Ημέρες και ώρες παραστάσεων : Σάββατο στις 18.00 & Κυριακή στις 21.00

Τιμές εισιτηρίων: 16€ (κανονικό), 13€ (φοιτητικό/ανέργων/ άνω των 65)

Προπώληση εισιτηρίων: more.com