Κατάσταση Πολιορκίας - Κριτική

Η “Κατάσταση Πολιορκίας” (“L'État de siège”, 1948, Editions Gallimard) είναι ένα από τα τέσσερα θεατρικά έργα που έγραψε ο Αλμπέρ Καμύ. Ο Καμύ επιλέγει σαν τόπο δράσης την Ισπανία, μια χώρα η οποία την περίοδο που γράφεται το έργο, παραδίνεται με την συναίνεση της Ευρώπης και της Εκκλησίας στον ολοκληρωτισμό. Ο συγγραφέας μεταχειρίζεται μια υγειονομική κρίση για να εξερευνήσει το κίνητρο για αντίσταση στην καταπίεση και κατάργηση βασικών δικαιωμάτων με όχημα τον φόβο. Η πανούκλα που πλήττει το Κάδιθ, είναι ανθρωπόμορφη, γίνεται φορέας του ολοκληρωτικού καθεστώτος που εγκαθιδρύεται χάρις στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης που κηρύσσει ο κρατικός μηχανισμός και κυβερνά με όχημα τον φόβο. 

Η Έλλη Μερκούρη διασκευάζει και σκηνοθετεί το έργο του Καμύ, πραγματοποιώντας μια παράσταση με την ταυτόχρονη συμμετοχή κωφών και ακουόντων ηθοποιών, συνδυάζοντας την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και τη φωνητική ερμηνεία για να δημιουργήσουν μια μοναδική δίγλωσση σκηνική αφήγηση. Η απόδοση των κειμένων στην νοηματική γλώσσα γίνεται από τις Μυρτώ Γκανούρη και Όλγα Δαλέκου οι οποίες μαζί με την σκηνοθέτη και την ομάδα Κωφών “Τρελά Χρώματα” δημιουργούν ένα καλλιτεχνικό έργο, το οποίο απευθύνεται τόσο σε Κωφούς, όσο και ακούοντες θεατές. Σε αυτή την παράσταση επιλέγεται το ζευγάρι των εραστών (Μαρία Στεφανή και Λευτέρης Παπακώστας) να χρησιμοποιεί σε συντριπτικό ποσοστό την νοηματική, δημιουργώντας μια υπέροχη ησυχία και γαλήνη που τους μετακινεί έξω από το πλαίσιο του φόβου και του πανικού που επικρατεί στην πόλη. 

Η σκηνοθεσία της παράστασης δημιουργεί εικόνες, τόσο με την σωματικότητα των ερμηνευτών όσο και με την ενδυματολογική αισθητική (Ειρήνη Γεωργακίλα) μεταφέροντας σε μια κατά τα άλλα άδεια σκηνή όχι μόνο ένα μεσογειακό θαλασσινό αεράκι αλλά και το κλειστοφοβικό αίσθημα της πολιορκίας από έναν αόρατο εχθρό. Η μουσική του Νίκου Κυριαζή συμπληρώνει αυτην την αίσθηση και μεταφέρει τον θεατή στα δρώμενα του έργου του Καμύ, τόσο μακρινά όσο και κοντινά. Τα ανδρείκελα, το μοναδικό σκηνικό σχεδόν, εκτός από τους ξύλινους όγκους που μεταχειρίζονται σαν διαφορετικά επίπεδα, συνδράμουν σε μια ιδιαίτερη σκηνή, πολλαπλασιάζοντας τα πρόσωπα του έργου την στιγμή όπου όλοι οι ηθοποιοί ήδη υποδύονται τουλάχιστον δύο πρόσωπα. 

Ο Λευτέρης Παπακώστας είναι εξαιρετικός σε κάθε ρόλο που ερμηνεύει, με την ερμηνεία του Κυβερνήτη, να προκαλεί τόσο γέλιο όσο να σου παγώνει το αίμα μόλις αρχίσει την συνεργασία με την ισοπεδωτικά κυνική και εντυπωσιακή Πανούκλα της Όλγα Δαλέκου. Η Μαρία Στεφανή ως Νάδα και ως Βικτώρια μετακινείται με πολύ καλή τεχνική από τον ένα ρόλο στον άλλον, δημιουργώντας σαφή όρια όχι μόνο με την σωματικότητα όσο και με την τοποθέτηση της φωνής. Η Έλλη Μερκούρη, όπως όλοι, ερμηνεύει διαφορετικούς ρόλους, αλλά κυρίως εντυπωσιάζει ως γραμματέας της Πανούκλας, ειδικά προς το τέλος του έργου, εκεί που αφαιρεί ένα μέρος του κοστουμιού της αποδεχόμενη μια κάποιαν ήττα, εκεί υπάρχει μια αλήθεια στην ερμηνεία της σαν να ανασύρει αυτό το πρόσωπο-ρόλο μέσα από την πιο βαθιά της εμπειρία. Η Μυρτώ Γκανούρη συμμετέχει, όπως σε κάθε παράσταση, εφαρμόζοντας δραματικές τεχνικές στην διαδικασία της διερμηνείας και είναι μια αξία ανεκτίμητη. 

Η παράσταση “Κατάσταση Πολιορκίας” μου θύμισε την πρώτη φορά που είδα δουλειά της ομάδας “Τρελά Χρώματα”, τις Τρωάδες, όπου τον ρόλο της Εκάβης υποδυόταν η Αγγελική Λεμονή, αλλά σε έναν μονόλογο ερμήνευε μόνο στην νοηματική η Όλγα Δαλέκου. Η μεταφορά που γίνεται στην νοηματική, για τους ακούοντες θεατές, μερικές φορές δημιουργεί μοτίβα που τα παρακολουθείς ακόμα και αν δεν γνωρίζεις νοηματική, όπως η σκηνή  του Νάδα όταν διατηρεί μόνο την νοηματική, επαναλαμβάνει και επιταχύνει τις κινήσεις για να περιγράψει την ανθρώπινη ύπαρξη. Όταν συμβαίνει αυτό στις παραστάσεις της ομάδας, είναι σαν να δημιουργείται επί σκηνής μια νέα γλώσσα, μια γλώσσα που επικοινωνεί εκείνη την στιγμή το δραματικό φορτίο του λόγου του συγγραφέα με μια αυθεντικότητα, σαν να ξεκλειδώνει κάτι το βαθιά ανθρώπινο. Η εξέλιξη της ομάδας “Τρελά Χρώματα” ερμηνευτικά και δραματουργικά είναι σταθερή και ανάλογα την δραματουργία διευρύνει τις μεθόδους και τα θεατρικά συστήματα που μεταχειρίζεται προσφέροντας μια μοναδική οπτική, μια δίγλωσση οπτική πάνω στην θεατρική σκηνή. 

* Με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος

* Υπό την αιγίδα του Ομίλου για την UNESCO Τεχνών, Λόγου και Επιστημών Ελλάδος

* Η παράσταση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού

Ταυτότητα παράστασης:

Συγγραφέας: Αλμπέρ Καμύ

Μετάφραση: Γιάννης Θηβαίος

Διασκευή-Σκηνοθεσία: Έλλη Μερκούρη

Σκηνικός χώρος: Ζωή Μολυβδά-Φαμέλη

Κοστούμια: Ειρήνη Γεωργακίλα

Μουσική: Νίκος Κυριαζής

Χορογραφία: Μάτα Μάρρα

Απόδοση κειμένων στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα: Μυρτώ Γκανούρη, Όλγα Δαλέκου

Σχεδιασμός φωτισμών: Μαριέττα Παυλάκη 

Eικαστική Σύνθεση Αφίσας: Σοφία Ζάγκα

Γραφιστικά: Μαρία Στεφανή

Φωτογραφίες promo-Βίντεο: Δάφνη Δρακούλη

Φωτογραφίες παράστασης: Ιουλία Λαδογιάννη, Τάσος Παπαδόπουλος

Υπηρεσίες Προσβασιμότητας: ATLAS E.P.

Επιμέλεια Υπερτιτλισμού: Εμμανουέλα Πατηνιωτάκη

Υπερτιτλισμός για λόγους Προσβασιμότητας: Ηλίας Κατσιγιάννης

Μακιγιάζ: Στέλλα Χατζοπούλου 

Κατασκευή θεατρικών κοστουμιών: Αtelier Tsiouni

Υπεύθυνος επικοινωνίας: Αντώνης Κοκολάκης

Ερμηνεύουν: Δαλέκου Όλγα, Μερκούρη Έλλη, Παπακώστας Λευτέρης, Στεφανή Μαρία

Συμμετέχει η διερμηνέας Μυρτώ Γκανούρη 

Φωνητική ερμηνεία: Τσαγκαράκη Γιούλη, Παρασκευοπούλου Νάγη

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ηριδανός