Krapp's Last Tape, Radioptical Theater, Ginger Creepers Theater Band – κριτική

‘Η Τελευταία Μαγνητοταινία του Κραππ’,γράφτηκε από τον Σάμιουελ Μπέκετ το 1957, κι έκανε πρεμιέρα το 1958. Κι αυτό το έργο, όπως όλα τα έργα του Μπέκετ, αναμοχλεύει τον χρόνο, την αίσθηση του, το αποτύπωμα του. Κάθε ανέβασμα έργων του Μπέκετ είναι κι ένα στοίχημα από πλευράς του σκηνοθέτη, αν θα το κερδίσει εναπόκειται – κατά την υποφαινόμενη – στην ιδιαίτερη και ιδιωτική συνομιλία των χαρακτήρων του Μπέκετ με το ασυνείδητο του θεατή. Ο τρόπος που προσέγγισαν οι Ginger Creepers Theater Band (Χρ. Καπενής - Γρ. Χατζάκης) , το συγκεκριμένο έργο του Μπέκετ, φρονώ ότι ανέδειξε πολύ σημαντικά στοιχεία του ίδιου του Μπέκετ, του συγκεκριμένου έργου, της θεματικής του, αλλά κι αυτής της σχέσης που αναπτύσσουν οι Μπεκετικοί ήρωες όπως ο Κράππ και η Ουίννι με τους θεατές / ακροατές / αναγνώστες. 

Οι Ginger Creepers Theater Band (Χρ. Καπενής - Γρ. Χατζάκης) παρουσιάζουν το εμβληματικό έργο του Σάμιουελ Μπέκετ σε συνεργασία με την πλατφόρμα aejaa, και ονομάζουν την παρουσίαση αυτή Radioptical Theater . Ουσιαστικά το κείμενο του Μπέκετ πρωταγωνιστεί σαν ήχος, καθώς ερμηνεύεται από ηθοποιό, ο ήχος υπόκειται σε επεξεργασία, υπάρχει μιξάζ με ηχητικά και μουσικά τοπία, ταυτόχρονα όμως μεταφράζεται και σε εικόνα, η εικόνα μπορεί να είναι φράσεις του κειμένου, ή και μεταγραφή τους σε αντικείμενα, σε κινούμενη εικόνα. Αυτή η μικτή τεχνική που ακολουθείται παραπέμπει στην αισθητική της video art όπως την μεταχειρίστηκε ο Jan Švankmajer στις ταινίες του. Θα τολμήσω να το ονομάσω video theatre το ραδιοπτικό θέατρo των Ginger Creepers Theater Band. 

Η εισαγωγή, θυμίζει έντονα την αισθητική του μεγάλου πρωτοπόρου της video art Nam June Paik, όταν πειραματιζόταν με την τηλεόραση ως εικαστικό αλλά και τεχνολογικό στοιχείο στις εγκαταστάσεις που δημιουργούσε. Παράλληλα δίνεται το στίγμα της “μαγνητοταινίας” όπως την αντιλαμβάνεται ο σύγχρονος θεατής, μέσα από τις οικιακές βιντεοκασέτες γενεθλίων και εκδηλώσεων. Η σημειολογία του τίτλου: η “τελευταία” μαγνητοταινία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η πιο “πρόσφατη” -  γίνεται εμφανής στην ερμηνεία του Χρήστου Καπενή. Η φωνή του έχει μια αίσθηση ad hoc, οι λέξεις προφέρονται με έναν τρόπο σαν να μετεωρίζονται ελαφρά στον χώρο προτού αποθηκευτούν στην μαγνητοταινία. Αυτή η διαχείριση του λόγου – ήχου μετασχηματίζεται σε αίσθηση του χρόνου, κι ο χρόνος είναι ο συνομιλητής του Κραππ, καθώς ο ίδιος ακούει τον νεότερο εαυτό του και τον σαρκάζεται. 

Το έργο το “ακούμε”, διαπιστώνουμε την ύπαρξη μιας μαγνητοταινίας, όμως θα μπορούσαμε να ακούμε την ίδια μαγνητοταινία που ακούει κι ο Κραππ: το γεγονός αυτό μας βάζει στην θέση του, δημιουργεί ένα παράδοξο εφάμιλλο της γάτας του Σρέντιγκερ. Στο πείραμα του Σρέντιγκερ δεν μπορούμε να ξέρουμε αν η γάτα είναι ακόμη ζωντανή αν δεν ανοίξουμε το κουτί, και στην δημιουργία των  Ginger Creepers, δεν ξέρουμε αν ακούμε την μαγνητοφώνηση του Κραππ ή τον ίδιο, εκτός και αν βρεθούμε εκεί που διαδραματίζεται. Καθώς όμως η φυσική σκηνή εκλείπει, το μόνο σκηνικό είναι η προβολή των εικόνων. Όμως οι εικόνες δεν συνθέτουν κινηματογραφική απεικόνιση, καθιστώντας κάθε εκδοχή πιθανή, ακόμα και αυτή των πολλαπλών Κραππ ανά τα χρόνια και τις μαγνητοταινίες. Εκεί έγκειται κατ' εμέ, η εξαιρετική επιτυχία στην προσέγγιση αυτού του έργου με τον συγκεκριμένο τρόπο από τους  Ginger Creepers: ο κατακερματισμένος χαρακτήρας του Μπέκετ, μέσα στην κατάτμηση του αναδύεται ως όλον, και ταυτόχρονα ισχύουν όλα τα πιθανά σενάρια, όπως ακριβώς και στο έργο του “Ο Ακατανόμαστος”.

Η ιστορική αυτή συγκυρία, της πανδημίας, του εγκλεισμού, της σωματικής και φυσικής εξαΰλωσης, συνιστούν μια μοναδική ευκαιρία για την τέχνη. Οι  Ginger Creepers, πραγματοποιούν καλλιτεχνικά το μότο τους: σε κάθε παράσταση τους στο θέατρο δημιουργούν ένα κόσμο και μας προσκαλούν. Αυτή την φορά νομίζω ότι δημιουργούν τον κόσμο των Ginger Creepers θεμελιώνοντας μια καλλιτεχνική ταυτότητα, που ξεπερνά τα εσκαμμένα και ανοίγει διάπλατα την πύλη σε ένα καλλιτεχνικό είδος. “Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραππ”, όπως την είδαν οι Ginger Creepers και την ερμήνευσαν παραστατικά με άγγιξε, σαν άνθρωπο – θεατή, προκάλεσε μια θλίψη αλλά τελικά ενέτεινε μια νοσταλγία.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σύλληψη - Μετάφραση - Διασκευή: Ginger Creepers (Χρ. Καπενής - Γρ. Χατζάκης)

Σκηνοθεσία: Γρηγόρης Χατζάκης

Μουσική: Βύρων Κατρίτσης

Επικοινωνία: Act for Art / Χρύσα Ματσαγκάνη 

Ερμηνεύει ο Χρήστος Καπενής

ΓΙΑ ΔΥΟ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ

Τετάρτη 11 & Κυριακή 15 Νοεμβρίου

21.00

δωρεάν στο aejaa.com/video-room

Διάρκεια: 45’