Ξένες Πόρτες – Κριτική

Η Ευαγγελία Διγενή, γεννήθηκε Πρωτομαγιά του 1900 και η γιαγιά της η Ευδοξία αναγκάστηκε να βγει στις ξένες πόρτες για να βοηθήσει την μάνα της. Η Βαγγελιώ έξι χρονώ βγήκε στο μεροκάματο, δεκατεσσάρω την παντρέψανε με τον Ευάγγελο, έναν άντρα πολύ μεγαλύτερο της. Οι Ξένες πόρτες είναι ένα αδημοσίευτο κείμενο που ηχογράφησε και απομαγνητοφώνησε ο Μάνος Ελευθερίου και, πέντε χρόνια πριν φύγει από τη ζωή, το εμπιστεύτηκε στη Νένα Μεντή. Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στη Σύρο από τις αρχές του 20ού αιώνα κι έπειτα, μέσα από τη διήγηση της γιαγιάς του Ευαγγελίας Διγενή.

Η παράσταση ξεκινά με ένα απόσπασμα από παλιά ελληνική ταινία, που παρακολουθεί η Ευαγγελία Διγενή, για να αναφωνήσει κι η ίδια, πως κι η δική της ζωή θα μπορούσε να γίνει ταινία, κι έτσι αρχίζει η εξιστόρηση, πρώτα από την ιστορία της γιαγιάς της και πως χήρεψε, μέχρι τη μάνα της, και την ίδια. Περίεργο κι αξιοθαύμαστο πως η ζωή αυτών των γυναικών οριζόταν από τους άντρες – πατεράδες και συζύγους – αλλά την διαφεντευαν γυναίκες. Το οδοιπορικό της Ευαγγελίας πιάνει την ιστορία της Ελλάδας λίγο πριν το τέλος του 19ου αιώνα και φτάνει ως τον Βενιζέλο, μετά η εξιστόρηση γίνεται προσωπική, και είναι απεύθυνση πια στον Μάνο, τον εγγονό της.

Η Νένα Μεντή, μέσα από την γλαφυρή ερμηνεία της σκιαγραφεί την θέση της γυναίκας, την κοινωνική αδικία, την παιδική εργασία, την φτώχια και την ένδεια μιας Ελλάδας που απέχει μόλις 100 χρόνια από το σήμερα. Μιας χώρας, που δεν είχε ακόμα σταθερά σύνορα, που δεν είχε πρόνοια, δεν είχε πολλά από αυτά που σήμερα θεωρούμε δεδομένα, κι όμως τολμά να πει δια στόματος της Ευαγγελίας Διγενή «Είμαι καλοζωισμένη», και αυτό δεν αποτελεί ειρωνία, καθώς η Ευαγγελία ρουφά την ζωή και τα καλά και τα κακά, και την ζει σε κάθε στιγμή της. 

Η παράσταση συνολικά στηρίζεται στην ερμηνεία της Νένας Μεντή, η οποία ζωντανεύει αυτή την γνήσια λαϊκή γυναίκα, που δεν πήγε σχολείο αλλά έβγαλε το μεγάλο σχολείο της ζωής. Ο Μάνος Καρατζογιάννης, σκηνοθετεί  αυτή την γυναίκα σαν είναι η ίδια ένας κόσμος ολόκληρος. Είναι στιγμές που το σκηνικό είναι αόρατο, γιατί κατ’ ουσίαν είναι η ηθοποιός που δημιουργεί το σκηνικό χώρο με το βλέμμα, βλέμμα τόσο εξωτερικό όσο και εσωτερικό, την απεύθυνση, σε νεκρούς και ζωντανούς. Η Νένα Μεντή δημιουργεί μια Ευαγγελία Διγενή που σταλάζει στην καρδιά και την σκέψη του θεατή μια αληθινή γυναίκα, όπως και υπήρξε, αλλά που χωρίς να την γνωρίζουμε μας την κοινωνεί με την μορφή μιας γιαγιάς μας ή μιας θείας ή μιας γειτόνισσας που έτυχε να γνωρίσουμε και ακούσαμε αχόρταγα τις διηγήσεις της. 

Συντελεστές

Δραματουργική επεξεργασία - σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης, Δραματουργική συνεργασία: Θανάσης Νιάρχος - Χριστιάνα Μαντζουράνη, Μουσική: Γιώργος Ανδρέου, Σκηνικά: Γιάννης Αρβανίτης, Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα, Φωτισμοί: Αλέξανδρος Αλεξάνδρου, Βίντεο: Δήμητρα Τρούσα, Βοηθοί σκηνογράφου: Θεανώ Βάχλα, Βασιλική Λιανού, Διεύθυνση παραγωγής: Μαρία Κωνσταντάκη

Ερμηνεία: Νένα Μεντή

Strange Doors – Review

Evangelia Digeni, was born May Day 1900, and her grandmother Evdoxia had to turn to ‘strange doors’ in order to assist her mother. Vangelio started working when she was six years old, and when she became fourteen they gave her bride to Evangelos a man older than her. Strange Doors is an unpublished text recorded and transcribed by the great poet and lyricist Manos Eleftheriou five years before his death and entrusted in the hands of actress Nena Menti. The text takes back in time, from early 20th-century Syros and onwards through narrations by Eleftheriou’s grandmother, Evangelia Digeni.

Staging starts with a film excerpt from an old Greek film that Evangelia Digeni is watching only to exclaim that her life as well could become a film; thus starts the narration, first with the life of her grandmother and how she widowed, to her mother’s  and herself. It is bizarre and intriguing how the life of these women was defined by men – fathers and husbands – but dominated by women. Evangelia’s retracing of her steps catches the history of Greece just a little before the end of the 19th century and reaches Venizelos’s period; onwards the narration becomes personal and is addressed to her grandson Manos. 

Nena Menti, through her lively performance outlines the position of women, the social injustice, the child labor, poverty and privation of Greece that is set only a hundred years away from today. This was a country that still had no stable frontiers, no welfare, none of many things we consider given today, yet Evangelia Digeni dares to state “I have lived a good life”; this is not ironic, because Evangelia is savoring life, both the good and the bad, living it at every second. 

Nena Menti performance is the core of this staging; her performance is bringing into life this authentic popular woman, who didn’t go to school but has studied at the great school of life. Manos Karatzogiannis is directing this woman as if she is a world on her own.  There are moments when the setting is invisible, because in essence, the actress is creating and shaping the stage space, through her view, a view both esoteric and exoteric, the address to both living and dead. Nena Menti creates an Evangelia Digeni that infuses into the mind and heart of the spectator a real woman, as she has been, but we never met and therefore communicates her via the persona of a grandmother, or an aunt or a neighbor that we happen to know and avidly listened to her narrations. 

Dramaturgy - Directing Manos Karatzogiannis, Dramaturgical collaboration: Thanasis Niarchos - Christiana Mantzourani, Music: Giorgos Andreou, Set design: Yannis Arvanitis, Costume design: Vasiliki Syrma, Lighting design: Alexandros Alexandrou, Video: Dimitra Trousa, Assistant to the set designer: Theano Vachla, Vassiliki Lianou, Production manager: Maria Konstantaki 

Performed by Nena Menti