«…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» - Κριτική

Μετά τον  Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που η Ελλάδα παραδίνεται στο χάος του Εμφυλίου, ο δεκαεξάχρονος Χρόνης Μίσσιος συλλαμβάνεται, φυλακίζεται, βασανίζεται και καταδικάζεται σε θάνατο.  Αποφυλακίζεται το 1973, αφού έχει περάσει εικοσιένα χρόνια σε φυλακές και εξορίες. Αυτήν την περίοδο της ζωής του διηγείται στο σπουδαίο αφήγημα-μαρτυρία «…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς». 

Φέτος 50 χρόνια από την αποφυλάκιση του Χρόνη Μίσσιου, 50 χρόνια από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, και για δεύτερη χρονιά, η παράσταση της ομάδας GAFF, «…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» παραμένει sold out και χαίρει επευφημιών κοινού και κριτικών. 

“«Αγωνίζομαι να μείνω άνθρωπος. Και αυτό είναι η κορυφαία πολιτική μάχη», έλεγε ο Μίσσιος. Η θέση του αυτή έδωσε στην ομάδα μας το έναυσμα να τολμήσουμε να ανεβάσουμε στη σκηνή τις αυτοβιογραφικές αναμνήσεις  ενός πραγματικά γενναίου. Ίσως γιατί η περίοδος που διανύουμε μοιάζει να έχει κάτι από τη σκοτεινή νιότη του Μίσσιου”. (από το δελτίο τύπου)

Πως σκηνοθετείς το βίωμα ενός επιβιώσαντα βασανιστηρίων, ενός πολιτικού κρατούμενου; Πως απελευθερώνεις από την φυλακή του μυαλού την φρίκη, και μεταφράζεις τον πόνο, την οργή, τον φόβο σε θεατρική δράση; Η Σοφία Καραγιάννη και οι συντελεστές της παράστασης «…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς» τελεσφορούν στην παράσταση των γεγονότων, την μεταφορά της συναισθηματικής πλημμύρας, και του άλογου των πεπραγμένων από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα έως την περίφημη “Εθνική Συμφιλίωση”, στην μεταπολιτευτική Ελλάδα. 

Η Σοφία Καραγιάννη σκηνοθετεί με βάσει έναν ρυθμικό καμβά, γύρω από ένα στρογγυλό τραπέζι, οι συνδαιτυμόνες, αλλάζουν θέση, το διακύβευμα όμως είναι πάντα το ίδιο. Τα πρόσωπα της ιστορίας εναλλάσσονται: πολιτικοι κρατούμενοι, ποινικοί κρατούμενοι, βασανιστές, οικογένεια, καθοδήγηση, η ιστορία πάντα ίδια. Σε κάθε αλλαγή σκηνής, οι “παίκτες” αλλάζουν θέση, κυκλικά, σε ένα τραπέζι - ηλιακό ρολόι, που ενισχύεται από τους φωτισμούς (Βασιλική Γώγου) και τραγουδούν “...μπορεί ακόμα μπορεί και να χει πια τρελαθεί…”. Η δράση γύρω και πάνω από το τραπέζι, το φαγητό - βασική ανάγκη, το “συμφάγειν” κοινωνική ανάγκη και επιταγή, δύο στοιχεία πάνω στα οποία χτίζονται σκηνές βασανιστηρίων σε “απομόνωση”, πνιγμοί σε θαλασσινό νερό, κι ένας “χορός”, σαν μωρό που μαθαίνει να περπατά πάνω στα πόδια του γονιού, κι ύστερα ξεσαλώνει και “σέρνει” τον χορό. 

Οι ηθοποιοί της παράστασης Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς, Δημήτρης Μαμιός και Γιάννης Μάνθος, είναι πραγματικοί εργάτες του θεάτρου, προσηλωμένοι, συγκεντρωμένοι, με εξαιρετική τεχνική, και καθένας απ’ αυτούς με εκπληκτικές στιγμές ερμηνείας. Από τις σκηνές που ξεχωρίζουν σε λυρικότητα και ανθρωπιά, είναι αυτές του Χορού της Μάνας, όταν μιλούν όλοι εν χορώ στον “γιόκα” τους, σαν να απαλύνουν την βάσανο της φυλακής, του πόνου, της απανθρωπιάς. Αυτό το σιγανό, μουρμούρισμα “ησύχασε” και ο ύπνος που σφαλίζει τα βλέφαρα, το λύσιμο του κορμιού που τρέμει από πόνο και ξυλοκόπημα, η ατέρμονη αναζήτηση της αγκαλιάς που αποκρούει κάθε εχθρό. Το κείμενο του Μίσσιου είναι γεμάτο φρίκη, ανείπωτη, ελεεινή φρίκη, κι όμως το δέρμα αντέχει ακόμα στο χάδι, το μυαλό αντιστέκεται στην τρέλα, μια τρέλα καλοδεχούμενη, κι αυτοί οι επιβιώσαντες των βασανιστηρίων, είναι εκεί μπροστά σου για να σου υπενθυμίσουν τι σημαίνει “αγωνίζομαι για να μείνω άνθρωπος”. 

Στο ακροατήριο υπάρχουν θεατές που γνωρίζουν Ιστορία, πιθανόν και να πήραν μέρος στα γεγονότα. Μπορεί να δεις έναν συνθεατή σου σε συγκεκριμένη σκηνή της παράστασης, ακινητοποιημένο, με πρόσωπο παγωμένο και τα χείλη να ψιθυρίζουν τον Εθνικό Ύμνο. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν θεατές που δεν γνωρίζουν, πιθανόν και να μπερδευτούν στην αναφορά του ονόματος “Ζαχαριάδης”, θεατές για τους οποίους όλο το κεφάλαιο ΚΚΕ, Αριστερά, Πολιτικοί Κρατούμενοι, βασανιστήρια είναι στην σφαίρα της φαντασίας ενός συγγραφέα. Φυσικά υπάρχουν και κάποιοι που κάτι ψιλό-γνωρίζουν, και άλλοι που πήγαν γιατί είναι sold out. Ε, λοιπόν, σε όλους αυτούς τους θεατές, η παράσταση θα “μιλήσει”. Πολύ απλά γιατί είναι καλό θέατρο. 

Υ.Γ. αυτή την στιγμή που γράφεται το κείμενο, υπάρχουν άνθρωποι που βασανίζονται για τα πολιτικά τους πιστεύω, την θρησκευτική τους ταυτότητα, την σεξουαλικότητα τους, δεν βρίσκονται μακριά μας. (Freedom from Torture)

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σκηνοθεσία: Σοφία Καραγιάννη, Δραματουργική επεξεργασία: Σοφία Καραγιάννη, Μυρτώ Αθανασοπούλου, Σκηνικά-Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα, Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης , Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα, Φωτισμοί: Βασιλική Γώγου, Βοηθός σκηνοθέτη: Αθανασία Κυμπούρη, Φωτογραφίες: Χριστίνα Φυλακτοπούλου, Trailer: Στέφανος Κοσμίδης, 

Επικοινωνία: Χρύσα Ματσαγκάνη

Παραγωγή:GAFF

Ερμηνεία: Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Κωνσταντίνος Πασσάς, Δημήτρης  Μαμιός, Γιάννης Μάνθος

Trailer

Θέατρο Σύγχρονο, Ευμολπιδών 45, Γκάζι, 210 3464380

Παραστάσεις: Δευτέρα και Τρίτη στις 21:15 

Τιμές εισιτηρίων: Γενική Είσοδος: 16, 15 ευρώ, Μειωμένο: 14, 13 ευρώ

Διάρκεια παράστασης  85 λεπτά

Προπώληση εισιτηρίων: more.com