Οι Δίκαιοι - Κριτική

Στο κέντρο της Αθήνας, μέσα σε ένα ψηλοτάβανο νεοκλασικό κτίριο, στον όροφο, είναι το “Πάνω Σπίτι” πέντε ιδεολόγων αγωνιστών της Επανάστασης. Ο Καλάγιεφ, ο Άννενκοφ, ο Βοινόφ, ο Στεπάν και η Ντόρα αφιερώνονται ψυχή τε και σώματι στο να επικρατήσει η Επανάσταση. Σχεδιάζουν, οργανώνουν, παρακολουθούν και μετρούν ώρες πριν την Δολοφονία του Μεγάλου Δούκα. Όμως η τύχη θα χαμογελάσει στον Μεγάλο Δούκα και την οικογένεια του, τουλάχιστον μια φορά. Οι πέντε σύντροφοι θα ανασυνταχθούν μετά τον πρόσκαιρο κλονισμό και “η ζωή τραβάει την ανηφόρα με σημαίες, με ταμπούρλα”... με κελιά και με κρεμάλες.

“Οι Δίκαιοι” είναι θεατρικό έργο του Αλμπέρ Καμύ, γραμμένο το 1949, είναι εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα και χαρακτήρες, για την ακρίβεια το όνομα του Γιάνεκ είναι αυτό του δολοφόνου του Μεγάλου Δούκα. Η παράσταση στο “Πάνω Σπίτι” σε σκηνοθεσία της Μαρίσσα Φαρμάκη χωρίς να “σπάσει” την ιστορική συνθήκη (η δολοφονία του Μεγάλου Δούκα Σεργκέι Αλεξάντροβιτς το 1905), ακολουθεί την συγγραφική διάνοια του Καμύ, που επιμένει στην ανθρώπινη διάσταση και την υπαρξιακή - φιλοσοφική προσέγγιση της Επανάστασης. Μέσα στο περιβάλλον ενός αστικού νεοκλασικού οικήματος, λίγα μέτρα από το κέντρο της Αθήνας, όπου οι λαϊκοί αγώνες, οι πορείες, οι εντάσεις και τα υπαίθρια οδοφράγματα είναι μια σύγχρονη πραγματικότητα, τα λόγια των χαρακτήρων του Καμύ, παίρνουν όγκο και συνδιαλέγονται γόνιμα με το κοινωνικό πολιτικό παρόν της πόλης. 

“Αδελφέ μου δε με ξέρεις. Αγαπώ τη ζωή. Δε πλήττω. Έγινα επαναστάτης γιατί αγαπώ τη ζωή. […]Αγαπώ την ομορφιά, αγαπώ την ευτυχία[..]Επανάσταση; Επανάσταση, σύμφωνοι. Επανάσταση όμως για χάρη της ζωής, επανάσταση για να γίνει χαρούμενη η ζωή, καταλαβαίνεις; »  αποκρίνεται ο Καλάγιεφ για να του απαντήσει ο Στεπάν : « Δεν αγαπώ τη ζωή , αλλά τη δικαιοσύνη, που είναι πάνω από τη ζωή.» Ζωή, Δικαιοσύνη, Επανάσταση, Αγάπη, Ελευθερία: πως τα αισθάνονται οι πέντε χαρακτήρες του Καμύ, πως τα επιδιώκουν; Στην δύσκολη και αναπάντεχη στιγμή, κάποιοι υποχωρούν, άλλοι παραμένουν αμετακίνητοι και κάποιοι κάνουν την μετάβαση σε ένα άλλο επίπεδο πίστης και αφοσίωσης. Η Μαρίσσα Φαρμάκη σκηνοθετεί ένα θέατρο δωματίου, και το κάνει πολύ επιτυχημένα. Προσωπικά θα έβλεπα την χωροταξία των θεατών και πιο “άναρχα στον χώρο”, όχι με την στεγνή λογική της σκηνής αλλά σε μια συνθήκη “συν(μ)-παράστασης”. Τα παραθυρόφυλλα που ανοίγουν και βλέπουμε μια γωνιά του βραδινού ουρανού, με τον θόρυβο της πόλης στο βάθος είναι ένα αστικό ηχοτοπίο γνώριμο και οικείο. Η κατασκευή της “βόμβας” που αιωρείται πάνω από το κεφάλι των ηθοποιών (Ασημίνα Λιαρμακοπούλου) μια μεταλλική κατασκευή διάτρητη, με σωλήνες και σύρμα, σαν σπλάχνα, είναι σημείο αναφοράς όλων των ηθοποιών, σαν ένα “εικόνισμα” στο οποίο προσβλέπουν για δύναμη και προστασία, αν και είναι ένα όπλο καταστροφής. 

Η ερμηνεία των ρόλων έχει κάτι το απρόσιτο κάποιες φορές, όπως η δικαιοσύνη ίσως. Οι ηθοποιοί καλούνται να ερμηνεύσουν ρόλους πολύπλοκους και πολυεπίπεδους, ο Στεπάν είναι ένας άνθρωπος που επιβίωσε φυλάκισης και βασανισμού, ο λόγος του έχει ένα θυμό, μια υποθαλπτουσα βία. Η Ντόρα, παρά την έλξη προς τον Γιάννεκ, σχεδόν απορρίπτει την φύση της, το φύλο της, την λαχτάρα της επαφής. Ο Ανονκοφ, κάνει πίσω, φεύγει από την πρώτη γραμμή, πάει στα μετόπισθεν, στα “λόγια”, στις επιτροπές, εκεί που δεν θα ζυγιάσει ποτέ την ζωή με το θάνατο. Ο Βοινόφ είναι ο ήρεμος ηγέτης επαναστάτης, υπεύθυνος, συνειδητοποιημένος απέναντι στον ποιητή Γιάνεκ, έναν ρομαντικό επαναστάτη που φέρει εις πέρας την αποστολή με όποιο κόστος. Ρόλοι δύσκολοι, προκλητικοί και βαθιά γοητευτικοί που οι ηθοποιοί τους φέρουν πάνω τους αλλά όχι μέσα τους, δεν είναι ρόλοι κατακτημένοι, σμιλεμένοι με την προσωπική σφραγίδα των ηθοποιών, σαν να τους κοιτούν ακόμα και να προφέρουν τα λόγια τους αργά και καθαρά για να τους ξυπνήσουν, να τους κινήσουν από τον καθρέφτη απέναντί τους και να συντροφεύσουν την ερμηνεία. Ίσως είναι αυτή η επαναστατική μανιέρα, που όλα υπολείπονται του Αγώνα, τίποτα δεν έχει σημασία πέραν αυτού, κι οι επαναστάτες αφήνουν τον εαυτό τους, τις ανάγκες, τις προσδοκίες και πλέον γίνονται ένα με τις ανάγκες και τις προσδοκίες της Επανάστασης. «Δεν είμαστε για τούτον τον κόσμο, είμαστε δίκαιοι. Υπάρχει κάποια ζεστασιά που δεν είναι για μας. Α, λίγη συμπόνια για τους δίκαιους !»

Ταυτότητα Παράστασης

Μετάφραση: Μπάμπης Συμεωνίδης, Σκηνοθεσία: Μαρίσσα Φαρμάκη, Συμβ. Δραματουργίας: Φαίδρα Χατζοπούλου, Μουσική: Στέφανος Μουρούτσος, Σκηνικά, Κατασκευές: Ασημίνα Λιαρμακοπούλου, Κοστούμια: Αρετή Δεληγιάννη, Ασημίνα Λιαρμακοπούλου, Φωτισμοί: Γιώργος Βλαχονικολός, Βοηθός Σκηνοθέτριας: Αρετή Δεληγιάννη, Γραφιστικά: Κώστας Στεργίου, Φωτογραφίες: Δημήτρης Αμπατζής, Επικοινωνία: Ελπίδα Χαρίτου

Παραγωγή: ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ Θεαματική

Ηθοποιοί: Ορφέας Αλπανίδης (Stepan), Γιάννης Ζαφείρης, Θάνος Κόνιαρης (Ania), Σάντυ Μακροπούλου, Μπάμπης Συμεωνίδης(Giannek)

Το Πάνω Σπίτι, Λ. Αλεξάνδρας 37

Παραστάσεις: Κάθε Πέμπτη και Παρασκευή, στις 21:00

Προπώληση Εισιτηρίων: ticketservices.gr