[OUT] TOP/AS … Μια Βόλτα στο Μουσείο Μπενάκη

Τόκιο. Συνοικία Κασουμιγκασέκι, μια από τις κεντρικές της ιαπωνικής πρωτεύουσας από την οποία εμπνεύστηκε την φουτουριστική του πόλη ο Ρίντλεϊ Σκότ στο «Μπλέιντ Ράνερ». Σε μια άκρη κεντρικής λεωφόρου, ένας παραδοσιακός γιαπωνέζικος κήπος. Ένας ηλικιωμένος κύριος κάθεται ήρεμα και κοιτά τα χρυσόψαρα που κολυμπούν στη λιμνούλα. Καθόμαστε κι εμείς λίγο πιο πέρα. Έρχονται μερικοί μαθητές με τη στολή του σχολείου. Κάθονται κι αυτοί. Και δυο κυρίες που έχουν βγει τη βόλτα τους. Βρίσκουμε το θάρρος και τον ρωτάμε τι κοιτά. Τον εαυτό μου, μας απαντά, χαμογελαστά. Και το χρόνο. 

Καθίσαμε αρκετή ώρα. Γίναμε όλοι μια παρέα. Μοιραστήκαμε σκέψεις και συναισθήματα. Σφυρηλατήσαμε, έστω και για λίγο, σχέσεις. Την ευκαιρία μας την έδωσε η γενναιοδωρία του χώρου, η πίστη στην ανθρώπινη επαφή. Ο κήπος, ο δημόσιος χώρος, η Αγορά. Ένας τόπος έξω από τον προσωπικό χώρο, ένας κοινός χώρος για όλους τους εσωτερικούς τόπους.

Εκείνο το απόγευμα στο Τόκιο ήταν η πρώτη φορά που αναδείχθηκε μπροστά στα μάτια μου, η ύψιστη αξία του δημόσιου χώρου. Μια αξία που αναδεικνύεται με απρόβλεπτους και πολυδαίδαλους τρόπους στην έκθεση [OUT] TOP/AS του Μουσείου Μπενάκη που πραγματοποιείται έως τις 20 Νοεμβρίου σε συνεργασία με τη Διεθνή Έκθεση Prague Quadrennial of Performance Design & Space. Βίντεο, βίντεο-εγκατάστασεις, διαδραστικές εγκαταστάσεις, ηχητικοί περίπατοι και μακέτες από ατομικά και ομαδικά πρότζεκτ τα περισσότερα των οποίων έχουν γίνει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, επιχειρούν μια νέα προσέγγιση του υπαίθριου, δημόσιου χώρου προτείνοντας κάτι που στο εξωτερικό ισχύει εδώ και πολλά χρόνια: κάθε χώρος προσφέρεται για παράσταση.

Δεν θα μπορούσα να σκεφτώ πιο επίκαιρη έκθεση σε μια χώρα όπου η πραγματικότητα έχει σπάσει κάθε φόρμα. Διότι δείχνει πως ο κάθε δημόσιος χώρος μπορεί να γίνει ένα βήμα έκφρασης: η παραλία της Θεσσαλονίκης, το Λύκειο του Αριστοτέλη, η θάλασσα, βιομηχανικοί χώροι, η Γαύδος, μια ταράτσα στην Ύδρα, τα σύνορα. «Η έκθεση μιλά στην ουσία για τις σχέσεις», εξηγεί ο επιμελητής της Θάνος Βόβολης, που φέρνει στην Ελλάδα την εμπειρία του από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου το θέμα του δημόσιου χώρου εξερευνάται εδώ και πολλά χρόνια. 

Ο κάθε δημόσιος χώρος όπου μπορούμε να διερευνήσουμε τη συλλογικότητα, εμπλουτισμένος από τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά, διαμορφώνει ένα δυναμικό πεδίο. Η συνειδητοποίηση αυτή μέσα από την συνύπαρξη πολλών διαφορετικών εκφραστικών μορφών και τεχνών στο Μπενάκη, διαμορφώνει ένα νέο περιβάλλον – πρόταση όχι μόνο για τους καλλιτέχνες αλλά για όλους τους ενεργούς πολίτες.

Μέσα στα εξαιρετικά έργα ξεχωρίζουν δύο έργα του Γιώργου Ζαμπουλάκη: Το tea time Europe και το eat time Europe – δύο εξαιρετικές δημιουργίες γυρισμένες σε βίντεο στα ελληνοτουρκικά σύνορα και στη Θράκη. Εκεί όπου η καθημερινότητα συναντάται με το μεγαλύτερο κύμα προσφύγων στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Εκεί που μπορούμε να πίνουμε τσάι ενώ γύρω μας επιπλέουν πτώματα και εκεί όπου οι εορτάζοντες υποδέχονται τους πρόσφυγες και τους συμπεριλαμβάνουν στη γιορτή. 

Σε μια Ευρώπη που μετατρέπεται σε φρούριο, οι δημόσιοι χώροι, οι ανταλλαγές, ο διάλογος, οι σχέσεις είναι αυτά που μπορεί να μας σώσουν. O Ζαν Ζακ Ρουσό είπε ότι το πρώτο άτομο που θέλησε ένα κομμάτι της φύσης ως δική του, προσωπική ιδιοκτησία ήταν εκείνος που εφηύρε το κακό. Το καλό βρίσκεται σε όλα αυτά που μοιραζόμαστε.