Πλατόνωφ - Κριτική

Το 1878, ο Άντον Τσέχωφ έγραψε το πρώτο του πλήρες έργο για μια ηθοποιό του Θεάτρου Μάλι, το έργο απορρίφθηκε από την ερμηνεύτρια, παρέμεινε άτιτλο, και ο θεατρικός κόσμος το ανέσυρε από την λήθη μετά τον θάνατο του Τσέχωφ (1860-1909), οπότε και δημοσιεύτηκε το 1923 με τον τίτλο “Πλατόνωφ”. Ο κεντρικός χαρακτήρας, δραματουργικά, και μέσα από το ανέβασμα της Δανάης Σπηλιώτη, είναι αναμφισβήτητα η χήρα Άννα Πετρόβνα, μια ανεξάρτητη γυναίκα, ένας “εξελιγμένος” άνθρωπος όπως δηλώνει που δεν την έχει ανάγκη κανένας. Παρόλα αυτά, το έργο τιτλοφορείται με το όνομα ενός χαρακτήρα, που σαγηνεύει τις γυναίκες - τέσσερις τουλάχιστον στο έργο που παρακολουθούμε, αποκηρύσσει την κοινωνική και πολιτική καθεστηκυία τάξη και προκαλεί συνεχώς: τον Μιχαήλ Πλατόνωφ. 

Στην σκηνή του Θεάτρου Θησείον, έχει στηθεί μια καλοκαιρινή γιορτή στον κήπο μιας έπαυλης, κάπου στην εξοχή της Ρωσίας. Η σκηνοθέτις και η Ελένη Χαϊνη επιμελούνται τον σκηνικό χώρο, λευκά ξύλινα έπιπλα, απλής - λιτής σύνθεσης, γυάλινα δοχεία, καραμούζες, ένα μικροσκοπικό σκάκι και ο φωτισμός του σούρουπου. Η ακουστική του χώρου μπορεί να είναι ανελέητη, ίσως κάποια επιπλέον στοιχεία θα βοηθούσαν στην πυκνότητα του ήχου (φυτά ίσως; - είναι μια διαρκής αναφορά στον Τσέχωφ η φύση και τα δάση), κι οι ηθοποιοί, ίσως να έδιναν μια παραπάνω σημασία στην απεύθυνση και την φωνή τους. Στα πρότυπα προηγούμενων παραστάσεων του άτιτλου αυτού έργου, η μουσική παίζει κεντρικό ρόλο στην δραματουργία. Στην παράσταση της Δανάης Σπηλιώτη, ο Δημήτρης Χατζηζήσης έγραψε την μουσική και παίζει ο ίδιος επί σκηνής. * 

Οι χαρακτήρες του έργου γυρνούν γύρω από την Άννα Πέτροβνα, σαν ένα πολύβουο μελίσσι τριγυρίζουν την “βασίλισσα” τους, μέχρι την στιγμή που εμφανίζεται ο Πλατόνοφ, ένας άντρας, που “παίζει” με τους ανθρώπους και τα συναισθήματα τους. Σε πολλά σημεία φέρει ομοιότητες με τον Ιβάνωφ, ύστερο έργο του Τσέχωφ, αν και εδώ σε αυτό το πρώτο του έργο, μάλλον βλέπουμε όλες τις δυναμικές και τα προφίλ των χαρακτήρων που θα αναπτύξει αργότερα ο συγγραφέας. Οι γυναικείοι χαρακτήρες είναι δυναμικοί, γήινοι, παρά τις ρομαντικές τους ροπές, διατηρούν μια νηφαλιότητα. Χαρακτηριστική η παρότρυνση της Αννα Πέτροβνα στον Πλατόνοφ “να γίνει άντρας”, αλλά και η απόπεμψη του από την σύζυγο του Σάσα. Η Μαρία, φοιτήτρια Χημείας, είναι στο επίκεντρο της διάθεσης του να κοροϊδέψει και να υποτιμήσει τις γυναίκες, παρά το γεγονός ότι όλες ανεξαιρέτως - ακόμα και η Σοφία που τον είχε εξιδανικεύσει - τον αποκαθηλώνουν από κάθε πατριαρχική ευδαιμονία. 

Ο Ντίνος Ποντικόπουλος είναι ένας υπέροχος Πορφίρι, ο Στέλιος Θεοδώρου υποδύεται μοναδικά τον γιατρό, ο Αντώνης Χρήστου πείθει απερίφραστα ως Σεργκέι και ο Κωστής Καλλιβρετάκης αναλαμβάνει να εξοντώσει τον εαυτό του ως Μιχαήλ Πλατόνωφ. Η Κλεοπάτρα Μάρκου στον ρόλο της Άννα Πέτροβνα είναι δυναμική, ενεργειακά καλύπτει την σκηνή και επιβεβαιώνει την αρχική πρόθεση του συγγραφέα: το έργο αυτό γράφτηκε για μια ηθοποιό. Η Κατερίνα Νταλιάνη είναι μια υποδειγματική Μαρία Γεφίμοβνα που λειτουργεί σχεδόν συμπληρωματικά στην Σάσα της Νίκη Βακάλη. Η Νικόλ Δημητρακοπούλου, περιορίζει το εξαιρετικό της ταλέντο στην ερμηνεία της Σοφία. 

Το αρχικό έργο είναι άτιτλο, διαρκεί πολλές ώρες, ο ίδιος ο Τσέχωφ το θεωρούσε ατελές. Από το 1923, που πρωτοδημοσιεύτηκε μετά θάνατον, πολλοί το έχουν παραστήσει, έχουν δώσει άλλους τίτλους, όπως ο Michael Frayn το 1986 “Άγριο Μέλι”, ή έφεραν το στοιχείο της ζωντανής μουσικής ως αντικατάσταση χαρακτήρων  από εννιαμελή τζαζ μπάντα το 1997 στην σκηνοθεσία του Lev Abramovic Dodin - Mali Theatre St. Petersburg. Νομίζω λοιπόν, ότι το διακύβευμα είναι η δραματουργία της παράστασης. Στην παράσταση που σκηνοθετεί η Δανάη Σπηλιώτη, υπάρχει ένας “θόρυβος” των προσώπων και των σκηνών, εκτός από την συνάντηση Άννας και Πλατόνοφ, που συμβαίνει εκτός της κοινωνικής συνάθροισης. Η αισθητική είναι ανάμεικτη, έξω από ιστορικές αναφορές, γεγονός που επιστρέφει στο κέντρο του ενδιαφέροντος τα λεγόμενα του συγγραφέα, όμως για να πετύχει αυτό θα χρειαζόταν ένας καλύτερος ρυθμός. 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Σκηνοθεσία/ διασκευή: Δανάη Σπηλιώτη, Μετάφραση: Κώστας Θεοφάνους, Μουσική: Δημήτρης Χατζηζήσης, Διαμόρφωση σκηνικού χώρου: Δανάη Σπηλιώτη, Ελένη Χαΐνη, Βοηθός σκηνοθέτιδος: Ελένη Χαΐνη, Φωτογραφίες: Κωστής Καλλιβρετάκης, Αντώνης Χρήστου, 

Φωτογραφίες παράστασης: greg panagopoulos, Επικοινωνία παράστασης: Cont Act (Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας)

Παραγωγή: Roswitha ΑΜΚΕ

Παίζουν: Νίκη Βακάλη, Νικόλ Δημητρακοπούλου, Στέλιος Θεοδώρου, Κωστής Καλλιβρετάκης, Κλεοπάτρα Μάρκου, Κατερίνα Νταλιάνη, Ντίνος Ποντικόπουλος, Αντώνης Χρήστου.

Μουσικός επί Σκηνής: Δημήτρης Χατζηζήσης

Η παράσταση επιχορηγείται από το ΥΠΠΟΑ

Η μετάφραση του έργου από τον Κώστα Θεοφάνους κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Δαμιανός.

Info:

Τοποθεσία: Θησείον, Ένα Θέατρο για τις Τέχνες, Τουρναβίτου 7, Θησείο

Ημερομηνία: Πρεμιέρα: Δευτέρα 16 Οκτωβρίου 2023, ώρα: 21.00

Παραστάσεις: Κυριακή, Δευτέρα, Τρίτη στις 21.00. Διάρκεια: 120’ 

Πληροφορίες:  Τηλ.: 210 325 5444

Τιμές εισιτηρίων: 18€ κανονικό, 15€ μειωμένο (φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ)

Ηλεκτρονική προπώληση: more.com

*Τον Δημήτρη Χατζηζήση, που έγραψε τη μουσική και παίζει ο ίδιος την μουσική του στην παράσταση, αντικατέστησε στην σκηνή εκτάκτως, για Δευτέρα 6/11 και Τρίτη 7/11 ο Γιάννης Αράπης.