Πόλεμος Τοπίων – Κριτική

Σε κάθε πόλεμο, κάποιοι θα φύγουν για πάντα, κάποιοι « θα γυρίσουν αλλά δεν θα επιστρέψουν ποτέ» (Δημήτρης Αλεξάκης, «Πόλεμος Τοπίων). Ποια είναι η γεωγραφία του πολέμου;  

Ο «Πόλεμος Τοπίων» είναι μια μουσική παράσταση, βασισμένη στο βιβλίο του Ηλία Πούλου Τασκένδη / Εξόριστες μνήμες και στο αφήγημα του Δημήτρη Αλεξάκη Πόλεμος Τοπίων, σε σκηνοθεσία της Irène Bonnaud. Πρόκειται για συνεντεύξεις μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού που μεταφέρθηκαν τον Οκτώβριο του 1949, μετά το τέλος του ελληνικού εμφυλίου, στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν. 

Οι παραστάσεις θεάτρου – ντοκουμέντο σπανίζουν και στην περίπτωση «Πόλεμος Τοπίων» συναντάμε μια αυθεντική παράσταση του είδους. Η Φωτεινή Μπάνου γίνεται ένας αγωγός της Ιστορίας και της Κουλτούρας μιας εποχής που δεν είναι τόσο μακρινή. Θέλει τεράστιο ερμηνευτικό εκτόπισμα για να επιτευχθεί ένα τέτοιο εγχείρημα, καθώς η ίδια  παραστέκεται, δανείζει την φωνή και την παρουσία της στους πρωταγωνιστές αυτού του πολέμου τοπίων. 

Η σκηνοθεσία της Irène Bonnaud ακολουθεί τις αρχές του θεάτρου – ντοκουμέντο, δεδομένου ότι οι μαρτυρίες των μαχητών παρατίθενται με τα ελάχιστα θεατρικά μέσα (σκηνογραφία, σκηνικά αντικείμενα, ενδυματολογία) σε μια κατεύθυνση προβολής των ιστορικών μαρτυριών με την λιγότερη δυνατή παρέμβαση. Ίσως σε κάποια στιγμή αυτό να ξενίζει τον θεατή, αλλά αυτή είναι η ουσία αυτού του είδους θεάτρου που θα μεταχειριστεί τα όποια μέσα (προβολές, εικόνες, δραματοποίηση) μόνο για να αναδείξει τα ιστορικά γεγονότα. Η Irène Bonnaud βαδίζει επάξια σε αυτή την κατεύθυνση. 

Στην ίδια γραμμή οι μουσικές της εποχής, μελωδίες ηπειρώτικες, ρεμπέτικες, ρώσικες αναμειγνύονται με την αφήγηση – μαρτυρία. Οι Μιχάλης Καταχανάς (βιόλα) και ο Βασίλης Τζαβάρας (κιθάρα, loops) έχουν ιδιαίτερο ρόλο να αποδώσουν καθώς η μουσική τους γίνεται το στήριγμα της ερμηνεύτριας, ενώ παράλληλα αναλαμβάνουν να σχεδιάσουν μουσικά το όχημα των διαδρομών της. 

Το θέατρο – ντοκουμέντο συχνά επικρίθηκε λόγω του δίπολου «παράθεση ντοκουμέντων, αλλά όχι έργο τέχνης με αισθητικό χαρακτήρα / αισθητική επεξεργασία, άρα αλλοίωση της αυθεντικότητας του ντοκουμέντου» (Λίλα Μαράκα, «Η επίδραση του Γερμανικού Θεάτρου – Ντοκουμέντο της Δεκαετίας του ’60 στην Σύγχρονη Ελληνική Δραματουργία»). Η παράσταση «Πόλεμος Τοπίων», αντιπαρέρχεται των παραπάνω ατραπών προσφέροντας μια δεινή ανάγνωση της Ιστορίας των Ανθρώπων που «πιάστηκαν» στα δύσβατα μονοπάτια της Γεωγραφίας των Εθνών. 

Μια συμπαραγωγή του Κέντρου Ελέγχου Τηλεοράσεων, της Comédie de Reims (Festival Scènes d’Europe), της La Commune CDN d’Aubervilliers και της Cie813. 

Με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος.

Η παράσταση θα παρουσιαστεί στις 12 & 13 Φεβρουαρίου 2018 στην Comédie de Reims στη Γαλλία, στο πλαίσιο του Festival Scènes d’Europe. 

Περισσότερες πληροφορίες: http://en.calameo.com/read/0046918269a4b7c67390f

Guerre des paysages - Revue

“Lorsque nous reviendrons, nous ne reviendrons pas, dit le rêve ”. (Dimitris Alexakis , “Guerre des paysages”). Qu’elle est-elle la géographie de la guerre? 

“Guerre des paysages”, est une représentation musicale, d’après le livre de Ilias Poulos “Tachkent / Mémoires d’Exil” et le narratif de Dimitris Alexakis “Guerre des paysages” à la mise en scène de  Irène Bonnaud. Il s’agit des interviews de combattants de l’Armée Démocratique, qui l’octobre de 1949 étaient transportés, après la fin de la guerre civile Grecque, à Tachkent Ouzbékistan. 

Les représentations de théâtre documentaire sont rares et au cas de “Guerre des paysages” on rencontre une vraie représentation du genre. Fotini Mpanou devient le canal de la Histoire et de la Culture d’une période historique pas loin de la nôtre. Cela demande un immense déplacement d’interprétation pour réussir une telle entreprise, puisque elle-même représente, prête sa voix et sa présence aux protagonistes de cette Guerre des paysages. 

La mise en scène d’Irène Bonnaud suit les principes du théâtre documentaire,  vu que les témoignages de combattants se représentent avec des moyens théâtraux minimes (scénographie, accessoires théâtraux, costumes) vers la direction de projeter les témoignages historiques à la moindre intervention. Peut-être, quelquefois ceci étonne le spectateur, pourtant c’est bien cela la substance de ce genre qui s’en servira de n’ importe quel moyen (projections, images, dramatisation), seulement pour avancer le récit des évènements. Irène Bonnaud marche dignement vers cette direction. 

Sur la même voie les musiques d’époque, mélodies d’Epirus, de Russie, rebetiko se mélangent avec la narration-témoignage. Michalis Katachanas (viola) et Vasilis Tzavaras (guitare, loops) ont le rôle spécial comme leur musique devient le soutien de l’actrice, en même temps qu’ils entreprennent dessiner en musique le véhicule pour ses trajets. 

Le théâtre documentaire était souvent critiqué à cause du dipôle “liste de documents mais pas un œuvre d’art de caractère esthétique / traitement esthétique, donc alternation de l’authenticité du document”  (Lila Maraka, ”L’influence du Théâtre Documentaire Allemand des Années ’60 à la Dramaturgie Grecque Contemporaine”). “Guerre des paysages” surmonte les difficultés décrites et offre une lecture épouvantable de l’Histoire des Humains qui étaient piégés aux chemins mis conduits de la

Géographie des Nations.

Μετάφραση στα γαλλικά: Νάγια Παπαπάνου

Επεξεργασία κειμένου στα γαλλικά: Minou Rahimnejad – Aivali