Προμηθέας Δεσμώτης – Κριτική

Ο Τιτάνας Προμηθέας, παρά την βοήθεια που προσέφερε στον νέο τύραννο των Θεών, Δία, τιμωρείται από τον ίδιο αλυσοδεμένος στον Καύκασο, επειδή παράβηκε την επιθυμία του να καταστρέψει το ανθρώπινο είδος και αντ’ αυτού χάρισε στους ανθρώπους τη φωτιά. 

Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» είναι αχρονολόγητος, αν και θεωρείται πρώιμος της Ορέστειας. Πολλοί έχουν αμφισβητήσει την απόδοση της συγγραφής στον Αισχύλο, λόγω κυρίως του τρόπου με τον οποίο σκιαγραφείται ο Δίας. Επικρατεί όμως η άποψη ότι λόγω της απουσίας των δύο άλλων έργων («Προμηθέας Λυόμενος» και «Προμηθέας Πυρφόρος»), δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πως μεταχειρίστηκε στην συνέχεια της τριλογίας το ζήτημα του Διός, κυρίως έχοντας το παράδειγμα της Ορέστειας. 

Ο Σταύρος Τσακίρης σκηνοθετεί και υπογράφει την δραματουργική επεξεργασία στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, σε μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη. Εισάγει έναν ρόλο, τον ρόλο του Αφηγητή, τον οποίο ερμηνεύει με πίστη και αφοσίωση ο εξαιρετικός Νικήτας Τσακίρογλου. Φοβούμαι όμως ότι ο Τσακίρογλου θα μπορούσε να ερμηνεύσει έναν ήδη υπάρχοντα ρόλο, καθώς δεν διακρίνω την δραματική ανάγκη εισαγωγής ενός αφηγητή. Το Κράτος και η Βία, τα υποδύεται ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης, εξίσου με ιδιαίτερη θέρμη και ενέργεια, μεταχειριζόμενος την ιδιαιτερότητα του κουστουμιού του και την αλλαγή τονικότητας και ύφους. Ο Ερμής στο τέλος του έργου, πολλαπλασιάζεται, κι αν ακόμα έχει ένα αισθητικό και ηχητικό ενδιαφέρον εξίσου δεν εξυπηρετεί την δραματουργία. 

Η KathrynHunter υποδύεται με όλη της την υποκριτική αριστεία, έναν Προμηθέα που προσομοιάζει σε ιδεολόγο αναρχικό, με την υφέρπουσα ειρωνεία αυτού που δεν θα νικηθεί ποτέ γιατί απλά είναι ελεύθερος όσες αλυσίδες και αν του φορέσεις. Η επιλογή της  KathrynHunter  στον ομώνυμο ρόλο, δεν δικαιολογείται στα πλαίσια της γενικότερης σύλληψης, η οποία φαίνεται να υπογραμμίζει τα ήδη υπογραμμισμένα με την χρήση της μουσικής και ενός ηχητικού τοπίου που μεταξύ τους αισθητικά απέχουν. Η δυναμική της ηθοποιού χάνεται μέσα σε μια αχλή «μπενχουρικής» πρόθεσης. 

Η σκηνική εγκατάσταση του Κώστα Βαρώτσου, μια κόκκινη βελόνα που υψώνεται βίαια και απειλητικά αντί βράχου, και το διάφανο κοίλον που στήνεται ακριβώς πίσω επίσης δεν βρίσκω πως συνάδουν με την σκηνοθετική προσέγγιση. Και το ζητούμενο είναι ποια είναι η σκηνοθετική προσέγγιση του Σταύρου Τσακίρη, ο οποίος έχει εξαιρετικούς συντελεστές με εμπειρία και αφοσίωση στο έργο τους, και παραδίδει ένα έργο στο οποίο επικρατούν τα «γκανγκς». Παρόλα αυτά, ομολογουμένως η είσοδος της Ιούς (ΠέγκυΤρικαλιώτη), τα κοστούμια του Μετζικώφ και η κινηση από τον MarcelloMagni είναι μια υπέροχη σκηνή, όπως και η γλυπτική αναπαράσταση της πτώσης του Προμηθέα με τα σώματα των ερμηνευτών να τον υποβαστάζουν. 

Η ιδιαιτερότητα του έργου αυτού είναι το ζήτημα της ύβρεως, αν ο Προμηθέας δεν ήταν ο ίδιος θεός, τότε ο λόγος του θα ήταν ύβρις. Όμως στον Προμηθέα Δεσμώτη, δεν υπάρχει ούτε ένας θνητός, μόνο θεοί εμφανίζονται και η δύσμοιρη Ιώ, που αναζητά στην ικανότητα του Τιτάνα να προλέγει το μέλλον, ανακούφιση για τα δεινά της. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Αισχύλος εξετάζει την διασάλευση της τάξης και της εξουσίας, κι ίσως μεταφέρει τις προσωπικές του πεποιθήσεις για το θεϊκό στοιχείο, την έννοια του δικαίου, το ηθικό πλαίσιο. Κι αν πρόκειται για ένα έργο που βρίθει οπτικών και επιπέδων ανάγνωσης, εμείς παρακολουθήσαμε την πλέον επίπεδη.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία - Δραματουργική επεξεργασία Σταύρος Τσακίρης

Μετάφραση Δημήτρης Δημητριάδης

Σκηνική εγκατάσταση Κώστας Βαρώτσος

Κοστούμια Γιάννης Μετζικώφ 

Κίνηση MarcelloMagni

Σχεδιασμός φωτισμών Σάκης Μπιρμπίλης

Βοηθοί σκηνοθέτη: Έφη Ρευματά -Μαρία Φλωράτου 

Παίζουν KathrynHunter (Προμηθέας), Νικήτας Τσακίρογλου (Αφηγητής), Δημήτρης Πιατάς (Ήφαιστος), ΠέγκυΤρικαλιώτη (Ιώ), Γεράσιμος Γεννατάς (Ωκεανός),Αλέξανδρος Μπουρδούμης (Κράτος), Ηλιάνα Μαυρομάτη (Ερμής), Αντιγόνη Φρυδά (Ερμής), Κώστας Νικούλι (Ερμής), Περικλής Βασιλόπουλος (Κορυφαίος)