στη χώρα μου, λένε ότι το Τσερνόμπιλ είναι ένα δέντρο που μεγαλώνει

Μετά τη θερμή ανταπόκριση των «συνδαιτυμόνων» της παράστασης, ο κύκλος παρατείνεται μέχρι την Κυριακή 18.12.

« Είσαι προσκεκλημένος σ’ έναν ουκρανέζικο γάμο στην Κυψέλη και, ενώ διαρκεί το φαγοπότι, οι συνδαιτυμόνες από τα τέσσερα διπλανά τραπέζια μοιράζονται μαζί σου τις αναμνήσεις τους από το ατύχημα του Τσερνόμπιλ. Σε κοιτούν στα μάτια, ακούς τις ιστορίες τους και μετατρέπεσαι από θεατής σε πρωταγωνιστή. Γίνεσαι ο αγρότης που βλέπει το δάσος του να απολιθώνεται ώρα με την ώρα. Απαγορεύεται να μαζέψεις τα μανιτάρια, απαγορεύεται να το περπατήσεις, να το πλησιάσεις, να το οργώσεις με τα πόδια σου. Δεν είναι πια δάσος, το χρώμα του είναι κόκκινο. (…) Δεν είσαι θεατής. Το ατύχημα του Τσερνόμπιλ δεν είχε θεατές. »

(Ελένη Πούλου, Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων)

14 αφηγήσεις για το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ και την εκκένωση της πόλης του Πρίπιατ, στο βόρειο μέρος της Ουκρανίας, τον Απρίλιο του 1986, πριν ακριβώς 30 χρόνια.

14 αφηγήσεις που προσεγγίζουν, μέσα από καθημερινές πράξεις, μια τραγωδία του καιρού μας.

14 αφηγήσεις γραμμένες για το θέατρο ˙ ηθοποιοί και θεατές κάθονται γύρω από 4 τραπέζια, όπως οι καλεσμένοι ενός γεύματος, και οι αφηγήσεις απευθύνονται κάθε φορά σ’ έναν ή περισσότερους ακροατές / θεατές.

14 αφηγήσεις που αναζητούν τη συλλογική μνήμη και τα ίχνη ενός από τα πιο σημαδιακά γεγονότα της δεκαετίας του ‘80.

Οι ηθοποιοί είναι 4, και οι θεατές 30 ― όσα ακριβώς είναι τα χρόνια που πέρασαν. Η έκρηξη του τέταρτου αντιδραστήρα συνέβη στη 1 και 23, Παρασκευή προς Σάββατο, τη νύχτα της 26ης Απριλίου του 1986 ˙ η πόλη του Πρίπιατ, που αριθμούσε 50.000 κατοίκους, παραμένει από τότε έρημη.

κείμενο: Δημήτρης Αλεξάκης

σκηνοθεσία: Φωτεινή Μπάνου

κινησιολογία (μέθοδος viewpoints): Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου

σκηνογραφία: Ευαγγελία Θεριανού

φωτισμοί: Γιώργος Ζαφειρίου

ηθοποιοί: Χρήστος Καπενής, Φωτεινή Μπάνου, Bασιλική Σαραντοπούλου, Ανθή Φουντά

διάρκεια παράστασης : 80’

εισιτήρια: 10 € | φοιτ., + 65 ετών: 8 € | ανεργίας, ΣΕΗ: 5 €

στη χώρα μου, λένε ότι το Τσερνόμπιλ είναι ένα δέντρο που μεγαλώνει | αποσπάσματα

« Στέλνατε φως σε ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση.

Όπως όλοι, εγκαταλείψατε το Πρίπιατ τον Απρίλιο του 86, άτακτα, κάποιες μέρες μετά την έκρηξη.

Τα παιδιά ήρθανε μετά, αφού είχατε ξαναφτιάξει τη ζωή σας αλλού.

Ποτέ δε τους μιλήσατε για την πόλη, για το ατύχημα, για την εκκένωση.

Δε θέλατε η λέξη Τσερνόμπιλ να μπαίνει στο σπίτι. »

« Έκλεισαν το σχολείο, σφράγισαν τα πηγάδια, βγάλανε μια ανακοίνωση για τα ζώα και τις αποζημιώσεις. Έπρεπε να αφήσετε πίσω όλα τα κατοικίδια. Εσύ, δεν μπορούσες να κοιμηθείς. Για πέντε μέρες και πέντε νύχτες δεν έκλεισες μάτι. Το τελευταίο βράδυ, ανηφορίσατε προς το νεκροταφείο. Πήρατε μαζί σας αυγά, ψωμί, βότκα και περάσατε το τελευταίο βράδυ μαζί με τους νεκρούς ― το άλλο κομμάτι του χωριού. Ήταν μια όμορφη νύχτα. Αύγουστος, κάποιους μήνες μετά από την έκρηξη. Κάποιοι τραγουδούσαν σιγανά, άλλοι περνούσαν από τάφο σε τάφο κι έπιναν ένα ποτήρι με κάθε οικογένεια. Κανείς δε μέθυσε όμως. Τουλάχιστον έτσι τα θυμάσαι. »

« Μπορεί να είναι κι αυτό μια αγάπη ― ένα είδος αγάπης: να βγάλεις με τα ίδια σου τα χέρια κομμάτια από το στόμα του άντρα σου, κομμάτια από το ίδιο του το κορμί, γιατί διαφορετικά θα πνιγεί.

Όταν βγήκες στον ήλιο, μετά, στην είσοδο του νοσοκομείου, κρατούσες μια τσάντα κι ένα βιβλιάριο ― ήταν μέσα Μαΐου.

Στα γραφεία όπου πήγαινες δεν ήθελαν ― οι περισσότεροι ― ν΄ ακούσουν για το ατύχημα: « Πέθανε από φυσική αιτία », ή: « Είναι κληρονομικό ».

Tο χωριό και τα χωράφια σας, σα να είχαν σβηστεί από τον χάρτη.

Περίμενες να πεθάνει, δεν άργησε, το τέλος ήρθε γρήγορα — σε 14 μέρες είχε φύγει κι εσύ έπρεπε να ζήσεις.

Ήξερες να μαζεύεις το στάρι, ν΄ αρμέγεις, να φροντίζεις το κοτέτσι, να βοηθάς τη γελάδα να γεννάει, να γυρίζεις το μαλλί γύρω γύρω από το αρνί για να του το βγάλεις χωρίς να σκιστεί, ή να το ξυρίζεις, μα όλα αυτά ήταν εντελώς άχρηστα στην πόλη.

Δεν ήξερες να ζητάς δουλειά.

Δεν ήταν κάτι που ζητάγατε.

Όχι πολλή βροχή, όχι πολύ χιόνι, η άνοιξη να έρθει γρήγορα, να μη σου σαπίσουν τα μήλα, να μην ξεψυχήσει η γελάδα που γέννησε.

Αλλά δουλειά...

Δουλειά είχατε από το χάραμα μέχρι τη δύση του ήλιου! »

« Τρέχεις στην οροφή του τρίτου αντιδραστήρα.

Κλέβεις μια βότκα από την σκηνή των αξιωματικών.

Αδειάζεις ένα σπίτι που εγκαταλείφθηκε πριν από μερικές μέρες. Στοιβάζεις σ’ ένα αγροτικό, πιασμένα με σκοινιά, τη ραδιενεργή τηλεόραση, τη ραδιενεργή φλοκάτη κι ένα ωραίο, ξύλινο μπαούλο, στολισμένο με λουλούδια.

Τρέχεις στη σκόνη των αγρών.

Σε στέλνουν σ’ ένα αγρόκτημα να καθαρίσεις τα ζώα. Κρατάς ένα όπλο και πλησιάζεις, βήμα βήμα, το κοτέτσι.

Δέρνεις ένα νεοσύλλεκτο μέχρι τα αίματα με τη δερμάτινή σου ζώνη ˙ τον αφήνεις αιμόφυρτο, έξω από το στρατώνα, στο χιόνι.

Αρνείσαι να ανέβεις τη σκάλα του αντιδραστήρα μέχρι την οροφή, σταματάς στη μέση.

Φτάνεις στην οροφή, αρχίζεις ξαφνικά να τρέμεις ― τα κάνεις πάνω σου.

Φυλάς σκοπιά στα όρια της Ζώνης, πίσω από το συρματόπλεγμα. Μια γυναίκα σού πιάνει το χέρι και σε ικετεύει να την αφήσεις να περάσει. Ανοίγεις τα μάτια, ξυπνάς ― όταν σε ξαναπαίρνει ο ύπνος, εκατοντάδες γυναίκες έχουν μαζευτεί γύρω σου. Σου φιλάνε τα χέρια, σου δείχνουν το λαρδί, τα αυγά, το γάλα, τα βατόμουρα που έφεραν. Ζητάνε να επιστρέψουν στο χωριό, να ρίξουν μια ματιά, να δουν εάν το σπίτι τους στέκεται ακόμη όρθιο, εάν τα πράγματα είναι στη θέση τους ― μα τίποτε δεν είναι στη θέση του εκεί: « ούτε τα δέντρα, εξηγείς, ούτε ο ουρανός ».

Tυλίγεις τρία λεπτά φύλλα μολύβδου γύρω από τα γεννητικά σου όργανα, δοκιμάζεις να περπατήσεις μ’ αυτά ― απομακρύνεσαι από το στρατώνα, διακριτικά, διασχίζεις τα χωριά, ψάχνεις ένα σπίτι και μια γυναίκα.

Ξαναρχίζεις να τρέχεις στη σκόνη, πάνω, στη σκεπή του τρίτου αντιδραστήρα που έχει μείνει άθιχτος. Ένας αξιωματικός σού δίνει εντολή να μετρήσεις μέχρι τα 20 και να μην πάψεις να τρέχεις. Βγαίνεις στην οροφή, δεν αντίκριζεις το παραμικρό φτυάρι γύρω σου, γονατίζεις τότε στο χείλος του γκρεμού κι αρχίζεις να ρίχνεις τα μπάζα με τον γραφίτη που έχουν εκτοξευτεί από την έκρηξη, στο κενό, με γυμνά χέρια. »