Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης - Κριτική

Γερμανία, πλησίον της λίμνης Κονστάνς, Άνοιξη 1994. Η Κέιτ, είναι κλινικός ψυχολόγος.  Η Ντόρα είναι επιβιώσασα του πολέμου ανεξαρτησίας της Βοσνίας. Η Κέιτ έχει μελετήσει την ανασκαφή ομαδικών τάφων. Η Ντόρα πάντα ήθελε να επισκεφτεί την Γερμανία. Η Κέιτ είναι Αμερικανίδα με καταγωγή από την Ιρλανδία. Η Ντόρα είναι έγκυος συνεπεία βιασμού. “Μην μου πεις ότι ο χρόνος όλα τα γιατρεύει… ο χρόνος γιατρεύει μόνο ότι μπορεί να γιατρευτεί”. 

Ο Ματέι Βισνιέκ, έχει την τιμητική του φέτος στο αθηναϊκό θεατρικό γίγνεσθαι. Μετά την παράσταση “Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα”, ένα δεύτερο έργο «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» γραμμένο το 1997, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό σε σκηνοθεσία Στέλιου Πατσιά, από την εταιρεία θεάτρου OneTwoFree στο θέατρο Χώρος. Τα δύο έργα αναφέρονται στον αιματηρό εμφύλιο της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ειδικότερα στα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Βοσνία, όμως το “Σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης” είναι ένα έργο με φιλοσοφική διάθεση, σχεδόν στατικό, με σχεδόν απουσία δράσης. Χωρισμένο σε μικρές σκηνές, ορμάται από το προφίλ του σύγχρονου Βαλκάνιου πολεμιστή, περνάει τις περισσότερες Βαλκανικές χώρες από ένα χωνευτήρι, σκηνή που μας μεταφέρεται με ένα ποτήρι κρασί στο χέρι εν είδει πρόποσης, και επιχειρεί να μεταφέρει το σωματικό τραύμα που διαπερνά την ψυχή και το μυαλό μιας γυναίκας που το σώμα της γίνεται αντικείμενο - εργαλείο - όπλο για την επικράτηση - νίκη. 

Ο Στέλιος Πατσιάς σκηνοθετεί τις Νικόλ Δημητρακοπούλου και Σοφία Παλάντζα στους δύο ρόλους της Ντόρα και Κέιτ αντιστοιχα. Το σκηνικό της Μαρία Παλάντζα, δύο διάδρομοι με χώμα και ριγμένες τουλίπες εκατέρωθεν ενός σιδερένιου νοσοκομειακού κρεβατιού  που δεσπόζει στο κέντρο της σκηνής. Η ερμηνεία της Σοφία Παλάντζα, ήπια, ήσυχη. Η Κέιτ από τα συμφραζόμενα πάσχει από δευτερογενές τραύμα, και PTSD, καθώς οι ανασκαφές των ομαδικών τάφων έχουν χαραχτεί στην μνήμη της, τόσο που το αγέννητο μωρό της Ντόρα γίνεται πρωταγωνιστής στην αγωνία που βιώνει. Η Νικόλ Δημητρακοπούλου, αρχικά μεταφέρει μια Ντόρα “ακρωτηριασμένη”, σαν να μην έχει τρόπο να εκφραστεί, προς τις τελευταίες σκηνές όμως χάρις στο εύρημα του σεντονιού που μαλάζει και τρίβει σαν να κάνει μπουγάδα, ο λόγος και η έκφραση απελευθερώνεται, γίνεται λόγος δραματικός μες στην αλήθεια του. Τα μέρη του έργου που αναφέρονται στην πολιτική φιλοσοφία λέγονται μπροστά από ένα μικρόφωνο, σαν διάλεξη, εκτός από την σκηνή του κρασιού που ακολουθεί μια πορεία κλιμάκωσης. Τα διαλογικά μέρη όπου αλληλεπιδρούν η Ντόρα με την Κέιτ διαδραματίζονται στο νοσοκομειακό κρεβάτι, με ικανή απόσταση ανάμεσα τους, σαν να της περιτυλίγει ένα ψυχρό πεδίο. 

Το έργο αυτό του Βισνιέκ δεν είναι καθόλου εύκολο, είναι μια πρόκληση ερμηνευτικά και σκηνοθετικά. Η παράσταση επέτρεψε την απρόσκοπτη επικοινωνία του κειμένου, αλλά κατά την υποφαινόμενη δεν καταδύθηκε στην ψυχή του έργου, που είναι το τραύμα. Πως μεταφέρεις το τραύμα ερμηνευτικά; Η Νικόλ Δημητρακοπούλου το έχει κατορθώσει άριστα στην παράσταση “Μάγισσες” όπου τα κείμενα ήταν και πάλι της Νατάσα Σίδερη (στην παρούσα μεταφράζει) αλλά η υποκριτική μέθοδος που είχε ακολουθηθεί ήταν διαφορετική, ίσως για αυτό με συνεπήρε η σκηνή με το σεντόνι γιατί απείχε την ενέργεια εκείνης της ερμηνείας. Η Σοφία Παλάντζα έπαιξε μια Κέιτ στα όρια της νεύρωσης, με μια στεγνή χειρουργική προφορά του ρόλου της. 

Πολλοί κλινικοί επιστήμονες αναφέρονται στην αποσύνδεση των επιβιώσαντων βίαιων γεγονότων σε βαθμό που η εξιστόρηση τους να αποφαίνεται ως ψευδής καθώς το θύμα φαίνεται εντελώς αποστασιοποιημένο από τις εμπειρίες του. Σε ποιο βαθμό είμαστε μαθημένοι οι θεατές και ακροατές να αφήνουμε την αλήθεια των γεγονότων να μας συνεπάρει αντί της καταναγκαστικής συγκίνησης που προκαλεί το κλάμα ενδεχομένως ή ο οδυρμός; Σαν θεατής χάρηκα που γνώρισα το έργο του Βισνιέκ, και σίγουρα θα ήθελα να το ξαναδώ στο θέατρο. 

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Συγγραφέας: Ματέι Βισνιέκ, Μετάφραση: Νατάσα Σίδερη, Σκηνοθεσία: Στέλιος Πατσιάς, Σκηνικά - Κοστούμια: Μαρία Παλάντζα, Σχεδιασμός φωτισμών: Ναυσικά Χριστοδουλάκου, Μουσική σύνθεση: Γιώργος Κασσαβέτης, Φωτογραφίες -  trailer: Archlabyrinth, Επικοινωνία: Γιώτα Δημητριάδη Παραγωγή: OneTwoFree Theatre

Ερμηνεύουν: Νικόλ Δημητρακοπούλου, Σοφία Παλάντζα

Συμμετέχουν: Αντώνης Παπαδάκης και Λευτέρης Καταχανάς

Θέατρο Χώρος, Πραβίου 6-8, Βοτανικός, 11855

Ημέρες & ‘Ώρες παραστάσεων: Τετάρτη & Πέμπτη στις 21:00

Διάρκεια: 90’ (χωρίς διάλειμμα)

Τιμή εισιτηρίου: 15€ (γενική είσοδος), 12€ (μειωμένο)

Κρατήσεις τηλεφωνικά στο : 210 3426736 και στο more.gr 

Η παράσταση πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.