Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα - Κριτική

Εννέα γυναίκες δυνάζονται από την Μπερνάρντα Άλμπα, μια κόρη η Αγκούστιας από τον πρώτο της γάμο και τέσσερις από τον δεύτερο της γάμο: Μαγδαλένα, Μαρτίριο, Αδέλα και Αμέλια. Μάρτυρες του καθημερινού βασάνου οι υπηρέτριες και μια αινιγματική φιγούρα η μητέρα της Μπερνάρντα η Μαρία Χοσέφα. Το έργο ξεκινά με την κηδεία του δεύτερου συζύγου της Μπερνάρντα, η οποία ανακοινώνει οκταετή εγκλεισμό στις θυγατέρες της για να τιμηθεί ο νεκρός. Παρά το πένθος η Ανγκούστιας, κληρονομώντας τον πατέρα της (τον πρώτο άνδρα της Μπερνάρντα), γίνεται η εκλεκτή του νεαρού Πέπε Ρομάνο. Κάθε βράδυ έρχεται στο παράθυρο της, όμως αφού η Ανγκούστιας κοιμηθεί εκείνος παραμένει στον κήπο του σπιτιού πολλές ώρες έως ότου ξημερώσει.

“Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα”, αποτελεί μέρος μιας δραματικής τριλογίας – σταθμό στο παγκόσμιο θεατρικό δραματολόγιο, και ακολουθεί χρονολογικά τον “Ματωμένο Γάμο” και τη “Γέρμα”. Τα τρία αυτά έργα μιλούν για την Γυναίκα, την θέση της, το ρόλο της, αυτά που λέει και κυρίως αυτά που κάνει ή δεν κάνει. Υπάρχει πάντα ένας αόρατος ομφάλιος λώρος που πρέπει να κοπεί, κι ένας άντρας που εμφανίζεται ή εξαφανίζεται, μια εστία που δίνει την θέση της στο φεγγάρι και την ύπαιθρο. Η γυναίκα στον Λόρκα πάντα εμφανίζεται να παραδέρνει ανάμεσα στην φύση και την κοινωνική της θέση, έχει ταυτόχρονα μια τεράστια δύναμη κι ένα φοβερό λουρί στο λαιμό. Η Μπερνάρντα κρατά τα λουριά των θυγατέρων της, ξεχνά όμως ότι και το δικό της, απλά χαλάρωσε, δεν έχει εξαφανιστεί.

Στο φουαγιέ του Θεάτρου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών ένας μεγάλος σταυρός στέκεται επιβλητικός στον ένα τοίχο, καρέκλες χωρίς τραπέζι ορίζουν τους χώρους και τα δωμάτια του σπιτιού, ενώ οι ερμηνευτές ακολουθούν ένα αόρατο σκηνικό που παραπέμπει στην ταινία “Dogville”. Οι βαριές κουρτίνες κρύβουν την Μαρία Χοσέφα, ενίοτε ανοίγουν από τις υπηρέτριες προτού κλείσουν ερμητικά μια για πάντα στο σπίτι της Μπερνάντα Αλμπα. Τα κοστούμια ΄του Αλέξανδρου Πιεχόβιακ ακολουθούν την αισθητική του σκηνικού (ο ίδιος υπογράφει και την σκηνογραφία), ενώ ξεχωρίζουν τα παπούτσια που παραπέμπουν σε άρβυλα στρατού και η κόμμωση των μαλλιών σε περίτεχνες πλεξίδες. Από την μια πλευρά συμβολικά τα παπούτσια παραπέμπουν σε στρατώνα, ενώ τα μαλλιά σε βόστρυχους και περίοπτες κώμες αρχαίων Κορών τονίζοντας την διττή και δεινή θέση των γυναικών. Η Μπερνάρτα ντυμένη με κοστούμι και κρατώντας μπαστούνι, με μια εντυπωσιακή χαμηλή αλογοουρά, είναι σαφέστατα  ο αρχηγός αυτού του ιδιότυπου στρατώνα. Το «πράσινο φουστάνι» μαζί με τα ακουστικά και το φορητό κασετοφωνάκι της Αδέλα κραυγάζουν την απελευθέρωση όταν αντίστοιχα η μαύρη τουαλέτα της Μαρία Χοσέφα κλείνει το μάτι σε μια πολύ πιο θυληκή εκδοχή ενδυμασίας. 

Το σύνολο των ηθοποιών είναι εξαιρετικό τόσο στην ερμηνεία όσο και στην ενέργεια με την οποία αποδίδουν τον χαρακτήρα που τους έχει ανατεθεί. Συμπαγείς υποκριτικές ερμηνείες, με ξεκάθαρα κίνητρα και όμορφη σωματικότητα, πλούσιες φωνές που συναποδίδουν μια ιδιόμορφη χορωδία γέλιων, κραυγών ενθουσιασμού και απελπισίας, φωνές που φιμώνονται και παλεύουν να βγάλουν την εκλεκτή δαντέλα που τους παραχώνουν για να κλείσουν το φυσικό τους σχήμα μέσα σε μια comme il faut φόρμα. Επιτυγχάνουν να διατηρήσουν την ένταση της τάσης φυγής που δεν θα ικανοποιηθεί ποτέ, καθώς πόρτες και παράθυρα θα κλείσουν ερμητικά για πάντα μετά το θάνατο και της Αδέλα. Ιδιαίτερη μνεία για την Μαρία Χατζηιωαννίδου που δείχνει τόσο καλαίσθητα το πόσο απολαμβάνει, με ένα σχεδόν σαδιστικό χαμόγελο, να υποδύεται την Μπερνάρντα Άλμπα. 

Η Εύη Σάρμη σκηνοθετεί μια παράσταση για να μεταδοθεί διαδικτυακά. Τα κινηματογραφικά μέσα στην διάθεση της θα της επέτρεπαν ακόμα μεγαλύτερη εναλλαγή μεταξύ του αμιγώς θεατρικού στοιχείου και της πολυμεσικής performance. Παρουσιάζουν ενδιαφέρον αισθητικά οι τακτές εναλλαγές πλάνων που παραπέμπουν σε κλειστό κύκλωμα κάμερας, ένα στοιχείο που θα μπορούσε να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο σκηνοθετικά. Επίσης λήψεις από πάνω θα ευνοούσαν την παρουσίαση αυτών των «κοριτσιών – στρατιωτών» μέσα στον κενό χώρο, καθώς ακολουθούν τις αόρατες χαρτογραφήσεις του σπιτιού της Μπερνάρντα Άλμπα. 

Συνολικά, πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα θεατρική δουλειά, η οποία στις συνθήκες κινηματογράφησης θα μπορούσε να τολμήσει περισσότερα. 

Στοιχεία Παράστασης

Μετάφραση: Νίκος Γκάτσος, Σκηνοθεσία/ Προσαρμογή κειμένου/ Μουσική επιμέλεια: Εύη Σαρμή, 

Σκηνικά/ κοστούμια: Αλέξανδρος Πιεχόβιακ, Μουσική: Κωστίκα Τσολάκου (Kostika Çollaku), Επιμέλεια κίνησης /Χορογραφία: Ιωάννα Δεμερτζίδου, Φωτισμοί: Άρης Βακός, Μουσική διδασκαλία: Χρύσα Τουμανίδου, Επιμέλεια σκηνικού & φροντιστηριακού υλικού: Άννα Μαρία Βάσιακ, Βοηθός σκηνοθέτη/ Κινησιολόγου: Μάρα Μαλγαρινού, Οργάνωση Παραγωγής: Αθανασία Ανδρώνη

Παίζουν: Μαρία Χατζηιωαννίδου (Μπερνάρντα Άλμπα), Λίλιαν Παλάντζα (Μαρία Χοσέφα), Χρύσα Ζαφειριάδου (Ανγκούστιας), Μομώ Βλάχου (Μαγδαλένα), Ελένη Θυμιοπούλου (Αμέλια), Ιωάννα Δεμερτζίδου (Μαρτίριο), Χρυσή Μπαχτσεβάνη (Αδέλα), Ιωάννα Παγιατάκη (Πόνθια), Ελευθερία Αγγελίτσα (Υπηρέτρια), Μάρα Μαλγαρινού (Κορίτσι)

Ταυτότητα τηλεοπτικής εγγραφής

Τηλεσκηνοθεσία: Εύη Σαρμή, Άντα Λιάκου, Βοηθός τηλεσκηνοθέτη: Νίκος Φυλάτος, Εικονοληψία: Βαλεντίνα Κόπτη, Άντα Λιάκου, Νίκος Φυλάτος, Ηχοληψία: Χριστόφορος Τσιτουρίδης, Μιξάζ - επεξεργασία ήχου: Χριστόφορος Τσιτουρίδης, Λεωνίδας Παλάσκας, Μοντάζ: Άντα Λιάκου

*Την εικαστική αποτύπωση της αφίσας υπογράφει η Σιμώνη Γρηγορούδη